‘Houd lekker een iftar op de HvA voor wie dat wil, maar vier dan ook gewoon kerst’
Christa Romp | Jacob Eikelboom
Docent Jacob Eikelboom schrijft elke twee weken een column over het verwarrende leven op en rond de HvA. Vandaag trapt hij 2024 af met een boodschap over inclusiviteit. ‘Anderen de les lezen en bepalen wat wel en niet mag, staat haaks op het streven van de hogeschool.’
De laatste maanden van afgelopen jaar kwam ik op de HvA regelmatig ongemak tegen in het streven naar inclusief zijn, één van de ambities van de HvA. Die rafeltjes, rariteiten en gekkigheden hoop ik in 2024 niet meer tegen te komen. Het is niet zo ingewikkeld volgens mij, om inclusief te zijn. Doe vooral meer en veel en samen. Wat ik afgelopen jaar zag, was regelmatig minder en weinig en afzonderlijk.
Zo verdween in de laatste maand van het jaar bij mijn faculteit kerst van het toneel. Tot een paar jaar terug sloten we het jaar dansend, drinkend en etend af met een groots kerstfeest. Eerst verdween het woord kerst al (het werd voortaan een Winterfeest), om daarna helemaal te verdwijnen.
Kerst is immers christelijk en dus niet inclusief, zo leek de redenering. In het jaar dat het kerstfeest verdween, werden er iftars geïntroduceerd bij de Faculteit Maatschappij en Recht. Ook dit studiejaar zijn studievoorschotmiddelen toegekend aan Sesi om een iftar te organiseren voor studenten en medewerkers van FMR.
Gaan iftars straks misschien ‘late diners’ heten, om ongemak bij niet-moslims te voorkomen?
Ik snap dat niet. Een iftar is toch echt een islamitisch gebruik in de ramadan, nog meer dan een kerstfeest christelijk is. Of gaan die iftars ‘late diners’ heten om ongemak bij niet-moslims te voorkomen? Volgens mij is het simpeler: doe veel en doe meer. Houd lekker een iftar voor wie dat wil, maar vier vooral ook Kerstmis voor wie dat wil. En Divali, Chanoeka, internationale Vrouwendag, Keti Koti, Bevrijdingsdag en Paarse vrijdag en wat dan ook.
Nog zo’n rariteit in 2023. Ik was naar een dialoogsessie op de HvA, deze keer over de oorlog in Gaza. Deze gesprekken worden georganiseerd om HvA’ers met verschillend opvattingen, ervaringen en visies met elkaar in gesprek te brengen. Mooie initiatieven die passen bij het streven naar inclusie. De dialoogsessie waar ik was, bleek echter een monoloogsessie. Er was ruimte voor één opvatting en één ervaring. Er was zelfs een docent die met trots riep dat er in haar lessen geen plek was voor het geluid dat haar niet aanstond. De organisatie stond erbij en keek ernaar. Ik hield laf mijn mond en verliet met buikpuin de bijeenkomst.
Dat ongemak voelde ik ook daags na de verkiezingswinst van de PVV. Er werd een bemoedigend bericht rondgestuurd aan iedereen bij de faculteit FDMCI. Op de Amstelcampus werden er knuffels aangeboden (met consent) voor wie dat nodig had. Beide boodschappen waren er één van liefde en inclusie, maar door de timing gold dat slechts voor een beperkte groep. Er was een duidelijke dader en een duidelijk slachtoffer.
De dader was de PVV-stemmer, het slachtoffer kreeg bemoedigende woorden en een knuffel. Het ‘samen’ was ver te zoeken. Het werkt vervreemdend. Ik moest denken aan wat Geert Wilders tijdens één van de laatste verkiezingsdebatten tegen Frans Timmermans zei: ‘U spreekt zeven talen, maar niet de taal van het volk.’
Inclusiviteit gaat niet over het afzonderlijk bedienen van ieder individu, je doet het juist samen
Hoe dan wel, inclusief zijn in 2024? Jaren geleden werd mij gevraagd of ik mij als docent in wilde zetten voor een inclusieve HvA. Het begrip was relatief nieuw. Als uitleg aan anderen vergeleek ik het streven naar inclusie met het vieren van een feestje. Als ik thuis een feestje geef, dan zorg ik dat mijn hele familie en al mijn vrienden zich welkom voelen.
Dat doe ik niet door hen allemaal afzonderlijk te bedienen. Zie je het al voor je? Op vrijdag nodig ik mijn homovrienden uit (die spreken ongegeneerd over hun seksleven), op zaterdag mijn christelijke familie (die komen niet op zondag), op zondag mijn joodse schoonfamilie (die komen niet op zaterdag) en dan geef ik op maandag nog een diner voor de vegetariërs. Dan kunnen mijn moslimvrienden ook mooi mee-eten. Saai en exclusief.
Nee, ik ga voor samen en iedereen tegelijk. Wat extra diverse boodschappen, een gemengde playlist, een actuele kalender en wat planwerk en zeker geen feestje van acht tot elf. Maar vooral samen, allemaal tegelijk. Het leuke is, zo leert de ervaring, iedereen waardeert dat samenzijn en leert van elkaar. Hoe meer stemmen, hoe meer smaken, hoe meer opvattingen, hoe gematigder die worden als mensen elkaar ontmoeten.
Op de HvA probeerde ik dat ‘samen’ in de praktijk te brengen. Zo organiseerde ik ooit één van de eerste iftars op de HvA, samen met HvA Pride, een pink iftar. Na zonsondergang was er soep, melk, dadels en roze koeken. Een bont gezelschap van diverse mensen liet zien het dat werkt, samenleven. En ja, er waren net als nu ook toen conservatieve krachten die schande spraken en hun eigen dogma’s en leefregels belangrijker vinden dan het streven naar samenleven. Die anderen de les lezen hoe je moet leven, wat je wel en niet mag eten en drinken, wat je wel en niet mag denken en zeggen. Dat heet exclusief handelen en dat staat volgens mij haaks op het streven naar inclusie op de HvA.
Geef geen ruimte aan HvA’ers die enkel vrijheid nemen, maar niet geven. Stoor je je aan regenboogvlaggen op de HvA? Kijk maar even opzij. Vind je het ongepast dat de HvA iftars of kerstdiners viert? Eet dan lekker thuis. Denk je dat de ene Nederlander meer waard is dan een andere Nederlander? Dan heb je hier niets te zoeken. Vind je dat alcohol drinken niet mag van je geloof? Dan drink je lekker een cola. Heb je een mening over de ander zonder te weten hoe een ander iets ervaart? Stel eens een vraag. Ben je overtuigd van je eigen opvatting, geloof of idee? Twijfel eens aan jezelf. Blijf je toch bij je eigen gelijk? Laat de ander dan net zo vrij als jij vrij wil zijn. Ik wens iedereen een inclusief 2024.
