‘Durf slechte beslissingen in het hoger onderwijs weer ongedaan te maken’
Rosa Tromp | Jacob Eikelboom
Naast overtuigd twijfelaar is Jacob Eikelboom docent bij de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening. Elke twee weken schrijft hij een column over het verwarrende leven op en rond de hogeschool. Deze week beklaagt Jacob zich over de vernieuwing van het onderwijs op hogescholen. ‘De student die er niet in mee kan, is de dupe.’
Stones, HILL, bogen en alles robuust. Het klinkt als de brochure van een tuincentrum, maar het gaat toch echt over onderwijs. Het zijn onderwijsconcepten die recent op verschillende hogescholen zijn ingevoerd, ook op de HvA. En dat is niet onopgemerkt gebleven.
De perikelen rond wat vernieuwend onderwijs moest zijn, kregen als eerste aandacht in onze eigen HvanA. Daarna volgden de Volkskrant en Het Parool, die repten over de onvrede en chaos die deze veranderingen met zich meebrachten. Nu heeft elke onderwijsvernieuwing voor- en tegenstanders, maar de recente veranderingen zorgden zeker bij Fontys Hogescholen voor een waar slachtveld. Ervaren docenten stapten er op, hooggewaardeerde vakken en minoren verdwenen in de prullenbak. Met als resultaat: massaal afhakende studenten.
Voor wie de weg nu al kwijt is, een korte toelichting. In de hang naar minder ‘versnipperd’ en meer flexibel onderwijs zijn er op veel hogescholen onderwijsveranderingen doorgevoerd. Dit in de veronderstelling dat de nieuwe manier van onderwijs beter aansluit bij de actualiteit, het werkveld en de student. Kennistoetsen, sturing, antwoordmodellen en hoorcolleges zijn taboe. Omvangrijke beroepsproducten en zelfstandig, onderzoekend leren komen ervoor in de plaats. En dat alles krijgt vorm in grotere vakken of onderwijseenheden, die dus namen hebben als stones of bogen.
Sinds de vernieuwingen zijn we veel kundige collega’s en de helft van onze studenten kwijt
Omdat het mooi klonk, heb ik mijzelf een tijdje mee laten voeren in de waanbeelden. In mijn opleiding kreeg de onderwijsvernieuwing vorm in zogenaamde ‘bogen’. Bedacht en begeleid door een commercieel bureau met mensen die zelf amper een student zien. Sinds de start van het vernieuwingsproject, drie jaar geleden, zijn we veel gewaardeerde en kundige collega’s armer, zijn beproefde onderwijsprogramma’s verdwenen en zijn we de helft van onze studenten kwijt.
De klachten die ik lees in de analyse van het HILL-drama op Fontys Hogescholen en de klachten over de invoering van de ‘stones’ bij de HvA-opleidingen Creative Business en Communicatie herken ik. Het leest als een bijna religieuze dwang om je te verbinden aan de verandering, waarbij critici zich vaak party-poopers voelen. Het feit dat studenten een petitie startten om een minor te behouden is een compliment voor ontwikkelaars en uitvoerders, maar een aanklacht tegen genomen beslissingen.
Studenten ervaren de verandering pas als die al is ingevoerd en hebben soms een beperkte stem om hun ongenoegen over het nieuwe onderwijs te laten horen. Een ingezonden brief van Fontysstudent Mehmet-Sah Güler vond ik nog tragischer dan de analyse van de onderwijsverandering zelf. Hij schrijft in de Volkskrant: ‘Ik ben één van die studenten die meerdere malen bij Fontys Hogescholen aan de bel heeft getrokken. Helaas nam men mij niet serieus: ik begreep het onderwijssysteem niet, want ik beschikte niet over het gewenste denkniveau. Ik ervoer vervolgens minachting en discriminatie van obsessieve leraren. Het duurde even voordat ik weer in mezelf begon te geloven.’
Bij onze opleiding worden na drie jaar tijd oude onderwijsprogramma’s gereanimeerd en in glorie hersteld
Studenten die het onderwijssysteem niet zouden snappen. Ik heb het bij ons ook regelmatig voorbij horen komen, als excuus voor massale onvoldoendes die werden gescoord. De nieuwe onderwijssystemen gaan uit van een ideale student, die nieuwsgierig is, gemotiveerd, zelfredzaam, samenwerkend, onderzoekend en planmatig. Ja, die studenten bestaan, maar de meerderheid bezit niet het studiekapitaal dat nu als vanzelfsprekend wordt gezien. En dan volgt de Mehmetconclusie: ze hebben het denkniveau niet.
De HvA heeft niet voor niets een mooi programma voor eerstegeneratiestudenten: Tune In. Het doel daarvan: de drempels verlagen om studeren toegankelijk te maken en uitval tegen te gaan. Maar tegelijk verhogen we die drempels met de invoering van idealistische onderwijssystemen. En de student die er niet in mee kan, is de dupe.
Wij leren diezelfde student reflectief te zijn. Fouten maken mag, daar leer je van. Dat geldt ook voor iedereen die betrokken is bij onderwijsvernieuwingen en dus ook voor mijzelf. Open de ramen en de deuren, durf goede beslissingen te behouden en slechte ook weer ongedaan te maken. Bij mijn opleiding zijn we daar gelukkig mee begonnen. Op dit moment worden na drie jaar oude onderwijsprogramma’s gereanimeerd en in glorie hersteld. Een mooie start om niet alleen studenten met het juiste denkniveau binnenboord te houden.
