Gemeente, huisvester, student: wie zorgt ervoor dat het complex brandveilig is?
Als het gaat om brand, vormen studenten een groter risico. Alle reden om ervoor te zorgen dat hun woningen zo veilig mogelijk zijn en huisvesters zich aan alle regels houden. Maar is daar wel sprake van? Asva Studentenvakbond maakt zich er druk om.
‘Wil de gemeente wachten tot er doden vallen?’ De toon van Asva Studentenvakbond was dringend, begin januari. Na weer een brand op een studentencomplex werd het hoog tijd dat de gemeente strengere eisen ging stellen en strakker toezicht zou gaan houden.
Dat ‘tijdelijke’ woningen – waar studenten vaak in huizen – aan minder strenge brandveiligheidseisen hoeven te voldoen dan nieuwbouw (zie kader), gaat er bij Asva bijvoorbeeld niet in. Ook zou de studentenbond graag zien dat de gemeente strenger toezicht op huisvesters houdt. Heeft Asva daarmee een punt?
De brandveiligheidseisen voor tijdelijke woningen, zoals de containerwoningen die bedoeld zijn om studenten ‘tijdelijk’ te huisvesten, zijn minder streng dan die van nieuwbouw. Ze hoeven de brand bijvoorbeeld maar dertig in plaats van zestig minuten tegen te houden.
Asva Studentenvakbond vindt dit onterecht. Waarom? Omdat tijdelijke woningen zeker vijftien jaar mogen worden gebruikt, en soms zelfs langer. De containerwoningen van Riekerhaven stonden bijvoorbeeld eerst in de Houthavens. Toen ze werden verplaatst naar Nieuw-West, begon de klok opnieuw: ze mochten daar wéér vijftien jaar worden bewoond.
Wiens verantwoordelijkheid?
Het is niet voor niets dat de bond zich druk maakt over de brandveiligheid van studentencomplexen. Afgelopen jaren brak meerdere keren brand uit in Amsterdamse containerwoningen. Een omvallende kaars, een vergeten gaspit, een peuk in de prullenbak: studenten vormen een risicogroep als het gaat om brand.
Eind 2022 was het raak bij Startblok Riekerhaven, ruim een jaar later brak brand uit in een van de op elkaar gestapelde containerwoningen van het Spinoza Complex in Zuidoost. Ligt dat enkel en alleen aan de studenten? UvA-student Annika, bewoner van het Spinoza Complex, denkt van niet (zie video).Annika wil liever niet met haar hele naam in dit artikel verschijnen, uit angst voor haar positie als bewoner.
Waarom klemde een van de vluchtdeuren, ten tijde van de brand, vraagt ze zich bijvoorbeeld af. En hoezo hing er geen brandalarm op de gemeenschappelijke gang? Waarom zijn bewoners, ook na de brand, zélf verantwoordelijk voor het regelen van een brandblusser? ‘Ik snap niet dat de huisvester daar geen verantwoordelijkheid voor neemt’, zegt ze.
‘De maat vol’
Woningcorporaties zijn vaker de gebeten hond in deze discussie. Over wie er voor welk aspect van brandveiligheid verantwoordelijk is, lijkt men het lang niet altijd eens. Studenten verwijten hun huisbaas vaak nalatigheid.
Voor bewoners van een studentencomplex in Sloterdijk blijkt nu bijvoorbeeld ook ‘de maat vol’, zo tikte AT5 afgelopen week op. Na een brand in een van de woningen zijn bewoners een kort geding gestart tegen huisvester XIOR. Die zou al een jaar lang een belangrijke hoofdingang niet hebben gerepareerd, waardoor de brandweer haar werk niet kon doen.
Ook woningcorporatie Lieven de Key kreeg na de brand op Riekerhaven, in 2022, het verwijt ‘nalatig’ te zijn. De brand was bewust aangestoken door een bewoner, daar viel weinig aan te doen. Maar maanden later concludeerde de brandweer echter ook dat de veiligheid van de studentenwoningen te wensen overliet.
Geen Amsterdams probleem, zo lijkt het: in Groningen voldeed bij een proef van de brandweer slechts de helft van ruim 500 studentenwoningen aan de eisen, meldt Ukrant. Er hingen geen rookmelders, bijvoorbeeld.
‘Lobby bij het Rijk’
Het werpt de vraag op of huisvesters zich wel aan alle regels houden. Juist daarom ligt de sleutel bij de overheid, vinden de studenten van Asva. Volgens hen moet de Gemeente Amsterdam er korter op zitten (zie video). Maar wil de gemeente dat ook?
‘Het doel is de eisen voor tijdelijke studentenwoningen aan te scherpen,’ aldus de gemeente
Een woordvoerder van de gemeente laat in tekst weten ‘begrip te hebben’ voor het standpunt van Asva. ‘En daar handelen we ook naar’, aldus de woordvoerder, die wijst op een onderzoek dat de gemeente liet doen na de brand op Riekerhaven.
‘Maar we mogen zelf geen aanvullende eisen opleggen als gemeente.’ Brandveiligheidseisen van woningen worden landelijk opgelegd, aldus de woordvoerder. ‘Daarom zijn we een lobby gestart bij het Rijk, met als doel de eisen voor tijdelijke studentenwoningen aan te scherpen.’
‘Iedereen kijkt naar elkaar’
De gemeente legt de bal daarmee bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Een campagne om studenten te wijzen op brandveilig wonen, ziet ze verder niet zitten: er wordt al genoeg op bewustwording ingezet. ‘Dit brengen we al via huisvesters onder de aandacht.’ Huisvesters zoals DUWO organiseren zo nu en dan ook al brandveiligheidstrainingen.
‘De gemeente, huisvesters en studenten wijzen allemaal op elkaars verantwoordelijkheid’
En strenger toezien op huisvesters zoals DUWO, Xior en Lieven de Key? Ook dat gaat niet gebeuren. ‘De verantwoordelijkheid ligt ook bij huisvesters zelf om te zorgen dat tijdelijke woonlocaties aan de eisen voldoen’, aldus de woordvoerder. ‘Vanuit de gemeente en de Brandweer blijven we wijzen op die verantwoordelijkheid.’
Of dat genoeg is, moet blijken. En of het ministerie van Binnenlandse Zaken de eisen voor tijdelijke (container)woningen gaat aanscherpen, is ook nog niet helder. Van den Bosch hoopt met Asva dat er hoe dan ook wat vaart achter komt. Hij laat weten onder meer met woningcorporatie DUWO in gesprek te zijn over de situatie op het Spinoza Complex.
‘Het is een kwestie van verantwoordelijkheid nemen. Nu kijkt iedereen naar elkaar. De gemeente kijkt steeds naar de huisvesters, die wijzen weer op de verantwoordelijkheid van de bewoners, en zij verwachten op hun beurt weer actie van de huisvesters en gemeente. Het is een gezamenlijk probleem, dat door niemand echt wordt opgelost.’
De volledige naam van Annika is bij de redactie bekend.
De brandweer Amsterdam-Amstelland is meerdere keren benaderd om mee te werken aan dit artikel, maar heeft niet willen reageren op vragen van HvanA.
