‘Ik ben mezelf vaak kwijtgeraakt in de druk om te moeten presteren’

Van student in de collegebanken tot medewerker en docent aan de HvA: Jessica Singh schrijft columns over de hogeschool die ze van twee kanten heeft leren kennen. Deze keer vertelt ze studenten een persoonlijk verhaal over succes. ‘Je hoeft niet altijd te streven naar meer.’ 

In juni ben ik officieel drie jaar afgestudeerd aan de Hogeschool van Amsterdam. Ik dacht dat het zou voelen als de dag van gisteren, maar zo voelt het eigenlijk helemaal niet. De drie jaar na mijn studie zijn een achtbaan van emoties geweest en voor mij waren ze cruciaal voor zelfontdekking. Ik heb het dan vooral over wat ik onder succes versta. 

De afgelopen jaren is de ervaren prestatiedruk bij jongeren fors toegenomen. Die druk om te presteren is verder versterkt door sociale media, waar ze worden blootgesteld aan beelden van succes, perfectie en prestatie. Veel jongeren vergelijken zichzelf voortdurend met anderen en hebben het gevoel te moeten voldoen aan onrealistische verwachtingen.

Maar volgens mij begint het al op veel jongere leeftijd. Van jongs af aan worden we aangemoedigd om te streven naar succes. Het begint al bij de wedstrijden waar je aan meedoet als je klein bent. Ik weet zelf nog dat we bij ons op school altijd een voorleeswedstrijd hadden. Ik deed altijd mee, maar won nooit, en kon daar dan zo verdrietig om zijn...

‘Als je de beste bent, win je.’ Zo gaat het, ook al ben je pas vijf jaar oud. Ik realiseer me dat nu. Op school draait alles om leren en om goede cijfers halen voor je toetsen, want anders worden je ouders uitgenodigd voor een gesprek. ‘Ja, ze moet echt beter gaan oefenen, anders wordt het niets met de Cito-toets.’ Als je dan eenmaal gaat studeren, neem je diezelfde mindset mee. Succes staat gelijk aan geluk. Elke (oud-)student herkent wel de klassengroepsapp waar iedereen zijn tentamencijfer deelt, of het moment dat je in de klas het woord moet nemen en je alleen maar denkt: ‘Kies mij alsjeblieft niet, want straks is het niet goed.’

Daarna studeer je af, je bent blij en gaat aan de slag met je ambitieuze doelen. Ik kan je vertellen dat ik mezelf vaak ben kwijtgeraakt in de druk om te presteren, steeds op zoek naar de volgende mijlpaal, de volgende ambitieuze zet, het volgende grote ding dat mijn leven zou veranderen en me eindelijk het gevoel van voldoening zou geven waar we als kind al naar op zoek worden gestuurd.

Maar er lijkt iets in mij veranderd. Toen ik vorige maand een gesprek had met mijn leidinggevende over groei binnen de HvA, besefte ik mij opeens dat ik daar helemaal niet naar op zoek was. ‘Het is goed zoals het is,’ zei ik. ‘Ik ben gelukkig met mijn baan en ik heb op dit moment eigenlijk helemaal geen behoefte aan ambitieuze doelen stellen.’

Ik schrok bijna van mijn eigen antwoord. Geen behoefte aan? Dat is toch helemaal niet gezond. ‘Goed zoals het is?’ Ik ben bijna 28 jaar en ben er nog lang niet. Ik ben net afgestudeerd en moet carrière maken. Tenminste, dat is toch wat ik had geleerd? De jaren na mijn afstuderen waarvan je zou verwachten dat ze in het teken staan van het najagen van ambitieuze doelen, bleken voor mij juist de cruciale jaren om te leren dat succes niet afhankelijk is van de mate van prestatie.

In eerste instantie ging ik na mijn afstuderen vol enthousiasme aan de slag, maar de voldoening kwam maar niet. Ik dacht dat ik de beste wilde zijn, maar gaandeweg kwam ik erachter dat deze wens nooit van mij was geweest. Nu denk ik dat deze wens mij opgedrongen is door de kleur- en voorleeswedstrijden van toen ik vijf jaar was.

Ik hoef niet te streven naar meer, besef ik mij nu. Prestatiedruk? Ik heb alles al waar ik gelukkig van word. Ik haal energie en zelfvoldoening uit mijn werk, maar steek tijd die ik in het nastreven van doelen zou stoppen nu liever in de dierbaren om mij heen... daar zit voor mij het echte geluk.

Misschien, beste lezer, zit je nog in de studiebanken, ben je net afgestudeerd, of werk je al een tijdje en worstel je met hetzelfde. Neem even de tijd voor jezelf voordat je jezelf verliest in het streven naar prestatie. Als iets je energie geeft en gelukkig maakt, is dat helemaal prima: go get it. Maar als je het gevoel hebt dat het moet, zoom dan even uit. Bedenk dat niets moet en stel jezelf een belangrijke vraag. Zijn de doelen die ik stel wel van mij? Of zijn ze stiekem van de rest van de wereld?