Beeldig: AI tovert en knoeit met ons beeld van de HvA

In de rubriek Beeldig vangen we het leven op de campus in beelden. Mooie of opvallende dingen die je dagelijks ziet, of waar je nooit echt naar kijkt. Deze week zetten we kunstmatige intelligentie aan het werk: hoe ziet AI de HvA? En kun je het verschil tussen echt en gekunsteld wel zien? 

Artificial intelligence, beter bekend als AI, komt steeds vaker voor in de digitale gereedschapskist van de student. Je kunt je werkstuk door ChatGPT laten schrijven, of foto’s laten maken van de paus in een Balenciaga-jas. Leuk natuurlijk, al zijn er ook zorgen over of wij straks nog in staat zijn het verschil te zien tussen wat echt en nep is.

HvanA nam de proef op de som en daagde verschillende AI-websites uit om ons de hogeschool te tonen. Want op welke manieren kun je artificial intelligence de HvA laten verbeelden? En is het wel te zien als je kleine verschillen aanbrengt? 

Om een succesvol resultaat te krijgen, moet je de ‘engine’, het programma dat de beelden genereert, wel een handje helpen. Wanneer je de prompt ‘Hogeschool van Amsterdam’ invoert – de instructietekst voor je AI-programma – neemt de engine een aantal kenmerkende elementen van de stad en bedenkt daar een statige universiteit bij. We hoeven jullie niet te vertellen dat de afbeelding hieronder weinig gemeen heeft met de gebouwen aan de Wibautstraat.

Wil je iets dichterbij de realiteit komen, dan kan het helpen om een referentiefoto toe te voegen. Dit helpt de AI een flink eind op weg; nu kan je in de gegenereerde afbeelding al iets herkennen wat op het Jakoba Mulderhuis lijkt. Toch blijkt het niet makkelijk om de AI van zijn idee van Amsterdamse grachten, trapgevels en fietsen af te brengen.

Het lijkt erop dat je AI moet laten voortborduren op datasets die het al kent. Er zitten naar alle waarschijnlijkheid weinig beelden in de datasets van de engine met het label ‘Hogeschool van Amsterdam’, maar wel van ‘Amsterdam’ en ‘Universiteit’. Het is interessant om de AI in te zetten op dingen waar het veel vanaf weet, bijvoorbeeld de stijl van verschillende Hollandse meesters. Zou Rembrandt de Wibautstraat ook zo hebben geschilderd? 

Bovenstaande afbeeldingen zijn makkelijk te herkennen als gekunstelde afbeeldingen. Toch is het niet altijd zo makkelijk te zien. Pas je kleine dingen aan in een afbeelding, dan kan je zomaar iemand voor de gek houden. Zie jij wat er niet klopt aan de onderstaande afbeelding, waarbij gebruik gemaakt is van ‘generatief vullen’? Er zijn vijf elementen toegevoegd of veranderd. 

De prullenbak links, het standbeeld, blikje, de vogels en de achterste, aansnellende auto zijn hartstikke nep. Het watermerk in sommige van de foto's hierboven laat zien welk programma we hebben gebruikt om de afbeeldingen te genereren. Dat is handig voor mensen die het ook willen proberen, maar het heeft ook een andere functie. Op deze manier kun je onderscheiden welke beelden zijn gemaakt met behulp van AI. 

Toch is het zaak alert te blijven, want niet elke AI-website en engine voegt een watermerk toe en het weghalen is vrij eenvoudig. Let op de elementen waar AI niet zo goed in is. AI heeft bijvoorbeeld moeite met letters, die vaak veranderen in niet-bestaande tekens. Mensenhanden krijgen nog weleens een extra vinger. Maar ook dit soort foutjes komen met de tijd steeds minder voor. Goed blijven opletten dus. 

Hieronder, als kers op de taart, de toekomstige sportcampus van de HvA. Wie goed kijkt, ziet in de achtergrond nog steeds het grachtenpand waar het allemaal mee begon.