‘Samenwerken is de beste middelvinger tegen iedereen die niet van vrede houdt’
Christa Romp | Jacob Eikelboom
Jacob Eikelboom is naast overtuigd twijfelaar ook docent bij de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening. Elke twee weken schrijft hij een column over het verwarrende leven op en rond de HvA. Deze keer: hoe moet de HvA zich opstellen in tijden van oorlog? ‘Liever een open HvA dan een hogeschool die de banden verbreekt’.
Op mijn opleiding sociaal juridische dienstverlening (SJD) hangt een poster met de vraag: is recht altijd rechtvaardig? Het is een interessante en soms pijnlijke vraag. Interessant, omdat je zou verwachten dat recht en rechtvaardigheid uit hetzelfde vaatje tappen. En pijnlijk, omdat dat dus juist niet zo is.
Bij SJD leren we studenten zich tot beide te verhouden, het recht en de rechtvaardigheid. Geen eenvoudige opgave. Om het recht te snappen en te doorgronden heb je namelijk vooral je verstand nodig, je moet goed kunnen analyseren en redeneren. Bij rechtvaardigheid speelt juist gevoel de boventoon. Je moet goed aanvoelen wat er leeft bij mensen, zonder je mee te laten slepen door te grote emoties. Best een uitdaging als je te maken krijgt met onrecht en oneerlijkheid. Verdriet en woede liggen op de loer en voor je het weet roep je in de drang naar rechtvaardigheid iets ondoordachts of onverstandigs.
De keuze om onderwijsinstellingen te boycotten begrijp ik niet – toen niet en nu niet
Zo’n door emoties gevoede onverstandige oproep las ik vorige week. Ook in deze oproep speelt recht en rechtvaardigheid een rol. Een groep mensen wil dat de HvA de banden verbreekt met onderwijsinstellingen in Israël als reactie op de oorlog tussen Israël en Hamas. Hetzelfde gebeurde met instellingen in Rusland na de inval in Oekraïne, zo luidde de redenering. Niet alleen bij de HvA klonk die oproep, ook bij andere onderwijsinstellingen en culturele instellingen, soms gepaard met emoties die uit de bocht vlogen.
Ik snap de boosheid, machteloosheid en verdriet over deze oorlog heel goed. Maar wat ik niet snap is de keuze om op te roepen tot boycotten, tot het verbreken van een samenwerking op het gebied van onderwijs, cultuur en wetenschap. Ik snapte het toen met Rusland niet en ik snap het nu met Israël en Hamas niet. Zowel toen als nu wordt er volgens mij geroepen en gehandeld uit emotie, uit onmacht, uit woede over onrecht. Niet de beste raadgevers in een oproep of besluit. Weglopen en deuren dichtgooien zijn impulsieve, soms zelfs primitieve reacties, wat in het onderwijs misstaat.
Hoe draag je bij aan vrede met het stopzetten van een samenwerking in onderwijs, cultuur en wetenschap? Kennis, wetenschap, muziek, literatuur, beeldende kunst, menselijk contact: dat zijn juist de beste wapens tegen onwetendheid, tegen wederzijds wantrouwen en tegen onderdrukking. Dus, hoe meer uitwisseling van studenten, docenten, kunstenaars, hoe beter.
De HvA kan zich – juist in tijden van crises – opstellen als voorbeeld van hoe het óók kan
De HvA en andere onderwijsinstellingen en culturele instellingen zijn de uitgelezen plekken om elkaar te ontmoeten, van elkaar te leren en verschillen te overbruggen aan de hand van onderwijs, onderzoek en kunst. Samenwerken is de beste middelvinger tegen iedereen die niet van vrede houdt.
Beste leden van het college van bestuur, nodig daarom Russen, Oekraïners, Palestijnen, Israëliërs, Armeniërs, Azerbeidzjanen, Ethiopiërs, Eritreeërs, Chinezen, Tibetanen, Jemenieten, Saudiërs, Turken en Koerden uit om samen onderwijs te volgen, onderwijs te geven en onderzoek te doen. De HvA kan zich op die manier in tijden van internationale crises opstellen als voorbeeld van hoe het ook kan: onderwijs en onderzoek dragen bij aan emancipatie, nieuwsgierigheid en wederzijds begrip. En waar begrip is voor elkaar en interesse in elkaar, daar is vrede.
En wat betreft die eenzijdige reactie van de HvA, ik snap wel dat dat tegenstrijdig overkomt. Maar ik snap ook de keuze van het CvB om kabinetsbesluiten op te volgen. Zo werkt democratie, het is niet altijd leuk voor iedereen en voelt soms onrechtvaardig.
Stel dat de HvA wel een eigen standvastige koers gaat varen en besluit om niet samen te werken met sommige landen, dan heeft dat verstrekkende gevolgen. Dat zou strikt genomen betekenen dat mijn studenten niet langer naar Turkije kunnen voor hun stage, gezien de bombardementen van Koerdische steden in Turkije en Syrië.
Geen studiereis meer naar Marokko, gezien de tweederangs behandeling van Imazighen en de bezetting van de Westelijke Sahara. Niet meer voor een onderzoeksproject naar China, gezien het opsluiten van Oeigoeren en het bezetten van Tibet en Binnen-Mongolië. Aan dat rijtje kan ik nog genoeg landen toevoegen die journalisten, lhbti’ers, oppositieleiders, vrijgevochten vrouwen en andere vrijdenkers opsluiten, of soms zelfs doden.
Nee, dan liever een open HvA waarin we al die mensen die elders niet vrij zijn kennis laten maken met vrijheid in denken en doen en laten zien hoe we samen tot oplossingen komen. Ook al zijn we soms boos, of verdrietig. Ook dat mag in een open samenleving en een open onderwijsinstelling. Niet de luiken en de deuren dicht, maar open voor alles en iedereen. Dat is rechtvaardig.
