‘Ik had me als student meer mogen verdiepen in de wereld’

Sander Schimmelpenninck is de volgende gast bij HvA College Tour, de hogeschoolvariant van het bekende tv-programma. Wij spraken de opiniemaker alvast over zijn eigen studententijd en over de generatie die nu studeert. ‘Studenten beseffen niet hoeveel je kan doen in een dag.’

Nederland kan niet om hem heen. Opinie- en programmamaker Sander Schimmelpenninck (39) lijkt overal. Hij is als columnist te lezen in de Volkskrant, duikt op in je favoriete podcastapp, was tot deze week één van de meest actieve twitteraars op X en is te zien bij de publieke omroep. In Sander versus de socials onderzoekt hij de invloed van sociale media op polarisatie en de democratie.

Wat voor student was hij zelf en hoe kijkt hij naar de generatie die nu in de collegebanken zit? Daarover spraken we hem over de telefoon vanuit Zweden, voordat hij volgende week te gast is op de HvA bij het programma HvA College Tour. 

In je nieuwe tv-programma bestudeer je, als opiniemaker, de invloed van sociale media. Kunnen we eigenlijk nog goed discussiëren tegenwoordig, of is die vaardigheid met de komst van sociale media onder druk komen te staan?
 
‘We willen vaak zo snel mogelijk reageren als we iets langs zien komen online, maar als je snel reageert kan het eigenlijk niet anders dan dat je dat doet vanuit een onderbuikgevoel. Dat gaat ten koste van de inhoud en van de goede vrede, daar maak ik me zorgen over. Vooral als politici dat doen, zoals je nu vaak ziet gebeuren bij radicaal rechts. Zij weten van die kortzichtige manier van communiceren een politieke strategie te maken. Het is normaal geworden om zo te debatteren en dat komt door de techniek, door sociale media.’

‘De korte termijn bevrediging die je kan voelen als je snel en snedig antwoord geeft – iets waar ik overigens zelf veel plezier aan heb beleefd – draagt op lange termijn niet bij aan een goed inhoudelijk verhaal. Je kan het doen, maar het moet wel meer zijn dan alleen dat. We doen er allemaal aan mee en zijn daardoor massaal een beetje dommer geworden. En het stomme is: we lijken dat te accepteren.’

Studenten van nu zijn opgegroeid met een telefoon in de hand. Zij weten niet beter, zou je kunnen zeggen.
‘Klopt. Ook daar maak ik me zorgen om. Er is nog best vaak sprake van tech-optimisme. Mensen zeggen dat juist de jonge generatie dingen online goed op waarde kan schatten en beter gewapend is tegen bijvoorbeeld nepnieuws, maar ik weet niet of ik dat wel geloof.’

Wat voor student was jij zelf? Toen al iemand met een sterke mening?
‘Ja, ik ben bang dat ik toen al de neiging had om iedereen mijn mening op te leggen, haha. Ik vond het altijd een beetje tegenvallen hoe weinig mensen om me heen, en ook in de rest van Nederland, een echte mening hadden. En nog steeds: mensen vinden wel iets en roepen van alles. Maar een echte mening die serieus is onderbouwd, waar over nagedacht is en die in lijn ligt met een bepaalde ideologie, mis ik vaak.’

‘Verder was ik vooral een luie student, kan ik nu zeggen. Ik was niet bezig met wat ik echt wilde gaan doen. Dat leidde ertoe dat ik ondoordacht koos voor de studie rechten, aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Ik koos voor die studie omdat ik – en zeker ook mijn ouders – geloofden: als je rechten studeert kun je alles worden. Sommige vakken vond ik wel interessant, met name rechtsfilosofie, maar verder vond ik er niet zo veel aan. Ik liep redelijk gemakkelijk door de studie heen, hoewel ik eigenlijk geen fuck deed.’

‘Ontzettend zonde. Ik denk dat het goed is als studenten de kans krijgen om te kunnen lummelen, om te genieten van het studentenleven en om zich als mens te kunnen ontwikkelen. Maar ik had me als student echt wel wat meer mogen verdiepen in de wereld. Ik had veel meer uit mijn studententijd kunnen halen.’

‘In die tijd was ik lid van het studentencorps, wat betekende dat ik vooral omging met mensen die ook lid waren. We feestten, zaten in commissies, maar hingen ook gewoon veel op de bank.’

Denk je dat studenten nu op zo’n zelfde zorgeloze manier kunnen studeren? 

‘Nee, tijden zijn enorm veranderd. Studenten moeten nu sneller en meer studiepunten halen. Er ligt meer druk op. Daarnaast werken ze hard aan een goed cv, terwijl ze overigens overal aan de bak kunnen tegenwoordig. Je zou kunnen zeggen: waar ik vroeger te veel tijd over had, hebben studenten van nu te weinig tijd. Zij krijgen geen kans om te niksen.’

Toch schreef je een paar maanden geleden in een column in de Volkskrant dat het afschaffen van het bsa (bindend studieadvies) om stress weg te nemen bij studenten, een slechte zaak is.

‘Dat is inderdaad een beetje in strijd met elkaar. Laat ik het zo zeggen: we zijn nu een beetje doorgeschoten in het beperken van de vrije tijd van studenten.  Maar ik denk nog altijd dat het beter is om wat studiedruk te ervaren dan de hoeveelheid vrije tijd te hebben die ik als student had. Dat leidde gewoon tot tijdverspilling en onproductiviteit. Dat is echt zonde. Jonge mensen beseffen niet – althans, ik besefte toen niet – hoeveel je kan doen in een dag en hoe fantastisch het is om nieuwe dingen te proberen.’

Een andere uitdaging voor studenten is dat ze zich vaker eenzaam voelen. Jij zat dus bij een studentenvereniging, is dat een uitkomst?

‘Ik denk het wel. Er wordt enorm gezeken op het corps en op andere studentenverenigingen die zich misdragen. En dat is natuurlijk grotendeels terecht, de verenigingen moeten zich ook gedragen. Maar de meeste leden van het corps zijn volgens mij heel erg gelukkig. Dus ja, studentenverenigingen kunnen zeker een rol spelen bij het tegengaan van eenzaamheid. Hogescholen en universiteiten moeten daarom ook niet stoppen met het financieren van deze clubs.’

Aan tafel bij Matthijs van Nieuwkerk, in De Wereld Draait Door, zei je ooit dat het corps niet elitair meer is door het feit dat nu ook hbo-studenten lid mogen worden. Vind je dat nog steeds?

‘Dat ging toen over de misstanden bij ontgroeningen en over de vraag of het corps wel een afspiegeling is van de maatschappij. Op dit moment is het corps absoluut geen afspiegeling van de maatschappij. En volgens mij komt dat doordat de academische toelatingseisen zijn verlaagd, waardoor de focus meer is komen te liggen op wie je ouders zijn, in plaats van op talent of opleidingsniveau. Er wordt niet meer geselecteerd op de beste, slimste studenten, maar op de rijkste en meest verwende.’

‘Het corps was een elite-instituut. Ik heb niks tegen de elite, die is er altijd geweest en zal er altijd zijn. Maar dan heb ik liever dat die elite wordt gedefinieerd aan de hand van talent en ambitie, dan aan de hand van het inkomen van je papa.’

‘Het was heel zwart-wit om te zeggen dat talent en ambitie zijn komen te vervallen sinds hbo-studenten lid mogen worden van het corps, maar het is wel zo dat de groep die lid mag worden nu veel groter is. Als je niet honderd leden, maar driehonderd leden lid laat worden, verwatert dat waar het corps voor staat. Dan verdwijnt het toezicht en krijg je meer misstanden. Het is niet zo dat ik de hbo’er wilde kwetsen. Maar, ja ik vind nog steeds dat de groep die lid mag worden van het corps te groot is waardoor het zijn bestaansrecht verliest.’

Een duidelijke mening waarvan je vindt dat mensen die te weinig hebben.

‘Ja, en dan bedoel ik niet dat je ook altijd echt je mening moet geven. Maar ik denk dat het goed is om te weten waar je voor staat, welke grenzen je niet over gaat en wat je echt belangrijk vindt. Dat zou ik studenten mee willen geven.’

Op dinsdag 28 november 2023 is Sander Schimmelpenninck te gast bij HvA College Tour, het programma dat cultureel platform Floor organiseert op de HvA. Wil je daar ook bij zijn?