Eerste hulp bij... het online volgen van de oorlog tussen Israël en Hamas
Pixabay
Deze keer in Eerste hulp bij… bespreken we een beladen onderwerp: de oorlog tussen Israël en Hamas. Sociale media-feeds staan vol met nieuwsberichten, gruwelijke foto’s en verschillende perspectieven. Hoe zorgen we ervoor dat de oorlog daar, ons hier niet polariseert?
De oorlog tussen Israël en Hamas wordt ook wel een livestream-oorlog genoemd. Via sociale media krijgt de wereld direct al het nieuws mee. Erkende nieuwskanalen, nieuw opgezette accounts, BN’ers en ook wijzelf delen berichten om anderen op de hoogte te stellen of om solidariteit te tonen.
De verschrikkelijke beelden van dode kinderen, gijzelaars en platgebombardeerde gebieden raken iedereen. Online, op het werk, in chats en in vriendengroepen loopt de spanning tussen pro-Palestijnse en pro-Israëlische sympathisanten hoog op. Hoe moeten we daarmee omgaan? Wat is slim om te doen online en hoe zorgen we ervoor dat we elkaar niet uit het oog verliezen?
We vroegen het mediawetenschapper Esther Hammelburg. Zij is hoofddocent bij de opleidingen Communicatie en Creative Business en geeft graag tips, want ze maakt zich zorgen om de polarisatie die ze ziet ontstaan. Samen met collega Marloes Geboers schreef ze vorige week al een opiniestuk in Het Parool. Daarin riepen ze op om niet mee te doen aan de mediaoorlog en bewust te handelen online. Maar hoe doe je dat?
‘Omdat heftige beelden ons zo diep raken, draagt het delen ervan bij aan de verspreiding van trauma’
1. Denk na voordat je iets deelt
‘Wat ons opvalt is dat mensen in Nederland het conflict eigenlijk verspreiden door heftige beelden te posten en verder te delen’, legt Hammelburg uit. ‘In eerste instantie doen veel mensen dat vanuit de overtuiging dat hun kant van het verhaal onderbelicht blijft. We zien veel posts met TikTokkers bijvoorbeeld, die uitleggen “hoe het echt zit” of selecties van aangrijpende beelden die soms uit hun context worden gehaald.’
Mensen uiten met het delen van die beelden ook hun solidariteit met getroffenen. Begrijpelijk, maar het draagt bij aan verdere polarisatie, stelt Hammelburg. ‘Omdat heftige beelden ons zo diep raken, draagt het delen ervan bij aan de verspreiding van trauma. De kijker ervaart verdriet, angst en boosheid waarmee het trauma viraal gaat. Hiermee zorg je er niet alleen voor dat meer mensen weten wat er is gebeurd, maar ook dat woede en angst uitdijen.’ Neem dus eerst een adempauze voordat je iets doet op sociale media, stelt de onderzoeker.
‘Stop de mensen die een ander geluid laten horen niet weg’
2. Pas op met het ontvolgen en dempen van anderen
Wat Hammelburg ook veel ziet is de oproep om bepaalde mensen en accounts te volgen of juist te ontvolgen, omdat zij andere perspectieven zouden laten horen. Daarnaast gebeurt het dat mensen andersdenkenden online dempen. Pas daar mee op, stelt ze. ‘Online geuite politieke voorkeuren beïnvloeden namelijk ook onze sociale relaties. Het gevaar bestaat dat we vrienden, familieleden en collega’s uit het oog verliezen. Bedenk dat de mensen die een ander geluid laten horen online, ook de mensen zijn met wie jij door een deur moet in het echt. Stop ze niet weg.’
‘Verschillende perspectieven geven je een breder begrip van ingewikkelde kwesties’
3. Zorg voor een veelzijdig beeld
Het dempen van andersdenkenden zorgt er bovendien voor dat je in een soort tunnelvisie belandt, zegt Hammelburg. Zorg daarom voor een veelzijdig beeld op je feed. ‘Volg zowel erkende nieuwssites als NOS of RTL Nieuws, als politici en mensen met verschillende meningen. Want door verschillende perspectieven te verkennen, kun je een breder begrip ontwikkelen van ingewikkelde kwesties.’
‘Kijk of deskundigen en in ieder geval meer dan één bron het bevestigen’
4. Wees kritisch
Daarbij is het belangrijk om goed kritisch te zijn. Probeer jezelf af te vragen of dat wat je gedeeld ziet worden wel klopt en volledig is. De onderzoeker geeft als tip om dat wat je ziet, leest of deelt te checken. ‘Kijk of journalisten, deskundigen en in ieder geval meer dan één bron het bevestigen.’
‘Zorg voor jezelf en bedenk wat er nog meer belangrijk is’
5. Neem af en toe een pauze
‘Zeker als je betrokken bent bij dit conflict wordt je nieuwsbehoefte groter’, zegt Esther Hammelburg. ‘Ook ik merk dat ik veel meer op sociale media zit, om de nieuwste berichten mee te krijgen. Maar probeer na te gaan hoe je je daarbij voelt en wat voor invloed alle heftige beelden op jou hebben. Je wordt meegenomen in dat wat je ziet, terwijl het leven hier vaak fijn is en gewoon doorgaat.’ Neem daarom af en toe een pauze, stelt ze. Zorg voor jezelf en bedenk wat er nog meer belangrijk is.
‘Ga met elkaar koffiedrinken en vraag de ander hoe het gaat’
6. Zoek elkaar op
Als je een vriend, familielid of collega online berichten ziet delen waar jij het niet mee eens bent of die jij erg eenzijdig vindt, zoek elkaar dan op. Hammelburg legt uit hoe lastig het kan zijn als dit conflict tussen mensen in komt te staan. ‘Het kan helpen om contact op te nemen met de ander via Whatsapp, in plaats van op Instagram of Tiktok. Of gewoon offline, buiten de deur. Ga met elkaar koffiedrinken en vraag de ander hoe het gaat.’
Hammelburg benadrukt dat we juist nu hard moeten werken om elkaar vast te houden. Ze verwijst naar de uitzending van Khalid & Sophie van een aantal dagen terug, waarin Joris Luyendijk en Raoul Heertje deze oproep al eerder deden. ‘Dat is niet makkelijk’, zegt ze. ‘Maar ontzettend zonde als we dat niet doen.’
‘Zoek deze initiatieven op en vind elkaar in het verdriet’
7. Steun gematigde stemmen
Tot slot, zegt de onderzoeker dit: ‘Sommige mensen zijn erg boos, en dat is heel begrijpelijk. Maar juist wij hier in Nederland zouden afstand moeten kunnen nemen van dit conflict en kijken naar een duurzame oplossing. Als je de behoefte voelt om iets te laten horen, deel dan gematigde stemmen die zich inzetten voor vreedzame oplossingen. Er zijn verschillende vredesbewegingen, hier in Nederland, maar ook binnen de Palestijnse gemeenschap en de Israëlische.’
Een paar voorbeelden die Esther Hammelburg noemt zijn ‘Deel de duif’ (geïnitieerd door Joodse en islamitische jongeren uit Nederland), ‘Nieuw Wij’ (vrouwen met verschillende achtergronden die dit weekend een vredeswandeling in Amsterdam organiseerden), ‘Standing Together’ (voor Joodse en Palestijnse burgers van Israël), en ‘Solutions not Sides’ (onderwijsprogramma voor Engelse jongeren). Hammelburg: ‘Zoek deze initiatieven op en vind elkaar in het verdriet.’
