Hoe voorkom je fraude met de chatbot? HvA worstelt nog met invloed ChatGPT
Alexandra Koch/Pixabay
Hoe gaat de HvA om met ChatGPT, nu studenten het massaal gebruiken? Fraude met het programma ligt op de loer, maar opleidingen kunnen de technologie ook niet buiten houden. ‘Wil je zeker weten dat studenten de lesstof beheersen? Overhoor ze dan mondeling.’
‘Hoezo zou je het zelf nog opschrijven? Vraag het gewoon aan ChatGPT?’ Zeker een kwart van de Nederlandse studenten denkt inmiddels zo. Ze vragen de kunstmatig intelligente chatbot om raad, laten het teksten schrijven, bij een opdracht helpen, zelfs hele vraagstukken oplossen.
Maar waar studenten al volop experimenteren met deze generatieve artificiële intelligentie (GAI), worstelt de HvA nog met de plek ervan in het onderwijs. Niet alleen kleven er privacyrisico’s aan ChatGPT en is het programma niet echt duurzaam, je kunt er als student immers ook nog eens verdraaid goed fraude mee plegen.
Uitkijken
Dát studenten fraude plegen met GAI, is examencommissies inmiddels duidelijk. Al in de herfst van 2022 speelde er zo’n zaak op de HvA, een verhaal dat intern bekendstaat als de ‘zaak AI’ (zie kader). Dat vertelt Matthijs de Feber, voorzitter van het Beraad Examencommissievoorzitters op de HvA.
‘Vroeger ging het bij fraude om plagiaat, nu zie je steeds meer meldingen met ChatGPT’
‘Voorheen ging het bij fraude om afkijken en plagiaat, nu zien we steeds meer meldingen waarbij docenten stiekem gebruik van AI bij hun studenten constateren.’ In hoeverre het speelt? ‘Het beeld bij opleidingen was wisselend, afgelopen halfjaar. Maar dat had ook te maken met hoe alert docenten en opleidingen op fraude waren.’
Als een student Engineering in de herfst van 2022 een opdracht voor haar vak inlevert, vindt haar docent het eigenlijk te mooi om waar te zijn. Wat een verschil met haar eerdere werk, wat een moeilijke termen? Hier was iets niet in de haak.
De docent krijgt argwaan en stapt naar de examencommissie. En inderdaad: daar lukt het de student tot tweemaal toe niet om bepaalde termen die ze opgeschreven heeft, uit te leggen. Zelf wijdt de student het aan faalangst, ze klapt dicht. Maar de examencommissie gelooft het niet.
Uiteindelijk moet zelfs de Raad van State er nog aan te pas komen, omdat de student voet bij stuk houdt. Maar ook die oordeelt uiteindelijk dat dit onmogelijk het werk van de student zelf kan zijn geweest. Deze fraudezaak speelde tot de zomer van 2023 en staat bij examencommissies bekend als de ‘zaak AI’.
Tientallen tegelijk
Neem HBO-ICT, een opleiding waar docenten ook vóór de komst van ChatGPT al vrij veel fraudemeldingen deden en men dus alert was.
Bij het vak Nederlands werd afgelopen semester bij tientallen studenten tegelijk fraude geconstateerd. Dat vertelt docent Mats Otten, die lid is van de examencommissie bij HBO-ICT. Dat er iets vreemds met de opdrachten was, zag men aan het ongebruikelijk plechtige taalgebruik, bijvoorbeeld. Of niet-bestaande bronnen in de tekst.
‘De docenten Nederlands zagen het vooral aan de stijl van de teksten. Waarom zo veel studenten fraudeerden? Eerlijk gezegd denk ik dat de regels met ChatGPT ook nog niet altijd even duidelijk waren’, aldus Otten.
Anke Robertus, voorzitter van die examencommissie, vult aan: ‘Eerst probeerden we het nog met een AI-checker, maar die bleek onbetrouwbaar. Inmiddels zijn de regels met ChatGPT duidelijker gemaakt en hebben we ook opdrachten aangepast. We hopen dat er daardoor minder fraude zal zijn, dit komende blok.’
Sinds de komst van ChatGPT en andere vormen van generatieve artificiële intelligentie (GAI) heeft de HvA niets aan de plagiaatregels veranderd. Sommige andere instellingen, zoals de Rijksuniversiteit Groningen, deden dat wel.
Fraude blijft fraude, oordeelde de HvA, of je nu vals hebt gespeeld door een mens je werkstuk te laten schrijven of een kunstmatig intelligente robot. Wel wordt van docenten verwacht dat ze studenten nu goed op ‘hun verantwoordelijkheid’ wijzen, meldt de HvA.
Uitdagingen en kansen
Toetsing aanpassen dan maar? ‘Zeker met geschreven opdrachten moeten docenten ineens heel erg uitkijken’, ziet Geert Wissink, programmamanager van het Centre of Expertise Applied AI en projectleider van het programma ‘Onderwijs met AI’ op de HvA. ‘En dat terwijl het onderwijs jarenlang op zulke opdrachten vertrouwd heeft, als het gaat om het toetsen van kennis.’
Opleidingen maken hun stappen, ziet Wissink. ‘Maar ChatGPT kwam natuurlijk met een noodgang op de markt; hoe opleidingen hun onderwijs en toetsing daarop aanpassen, gaat een stuk langzamer.’ Bovendien is het allemaal niet zo eenvoudig, omdat opleidingen ook de ‘kansen’ van GAI willen benutten, heet het. Vraag maar aan docent Wilco Verdoold (Commerciële Economie) hoe hij dat doet. ‘ChatGPT is heel goed en geduldig in het geven van feedback op je opdracht’, reageert hij enthousiast aan de telefoon.
‘Steeds rijst bij deze technologie de vraag wat je studenten dan nog zelf moet laten doen’
‘Ik denk zelf dat het niveau van de studenten er echt van omhoog kan gaan. En als ze later op de werkvloer met dit soort tools sneller of efficienter kunnen werken, moeten we ze die ook leren gebruiken. Maar ik snap ook hoe lastig het is, want telkens als je het programma laat helpen, rijst de vraag wat er nog voor studenten overblijft om zelf te doen.’
Hoe lang nog fraude?
Vanuit het project Onderwijs met AI is inmiddels een handreiking geschreven voor opleidingen over hoe om te gaan met ChatGPT, toetsing en afstuderen; hoe je fraude kunt herkennen; hoe je misbruik tegengaat. Een goede verhouding met deze technologie vraagt echter tijd, ziet projectleider Wissink.
‘Deze technologie wordt straks ook geïntegreerd in andere software, en onderdeel van programma’s als Microsoft Word en Whatsapp. Je kunt je afvragen of het gebruik van ChatGPT tegen die tijd überhaupt nog als fraude wordt gezien, als het zover is.’
‘De mondelinge overhoring bij het afstuderen moet ook belangrijker worden’
Zeker over kennis
Maar zorgen blijven er ook. De Feber, van het Beraad Examencommissievoorzitters, hoopt in ieder geval dat de HvA er niet te makkelijk over denkt. Hem gaat het erom dat studenten kunnen bewijzen dat ze niet alleen met de technologie kunnen werken, maar ook bóven de lesstof staan; simpelweg studenten het antwoord op laten schrijven, volstaat voor dat doel niet meer, denkt hij.
‘Als opleidingen zeker willen zijn dat studenten de kennis en leerdoelen beheersen, kun je niet meer klakkeloos uitgaan van een schriftelijk product.’ Om die reden is hij voor de zomer namens het Beraad ook al naar het College van Bestuur gestapt.
‘Ons voorstel is onder meer dat opleidingen hun studenten meer mondeling gaan overhoren. Dat betekent dus ook dat je een mondelinge verdediging bij het afstuderen belangrijker maakt. Pas dan test je echt of de student dat wat opgeschreven staat, ook allemaal goed kan uitleggen.’
