Staatssecretaris Marnix van Rij over de toeslagenaffaire en duurdere havermelk
Maja de Goede | Marnix van Rij op de HvA
Marnix van Rij, staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdienst, was vrijdagmiddag te gast op de HvA. Met studenten Finance, Tax and Advice uit Amsterdam en Rotterdam sprak hij over het belastingsysteem, de toeslagenaffaire en onze belastingmoraal.
‘Al van jongs af aan wist ik dat ik door middel van politiek wilde bouwen aan een betere samenleving. Omdat ik geloof dat we op de wereld zijn om ook iets te doen voor anderen.’ In de lichte, ruim opgezette Noordserre in het Corry Tendeloohuis spreekt staatssecretaris Marnix van Rij studenten toe tijdens Tax Week. De studenten, waarvan enkelen van de Hogeschool Rotterdam, zijn in groten getale gekomen om vrijdagmiddag te luisteren naar de politicus die daarom rechten ging studeren. ‘Ik heb daar tot op de dag van vandaag geen spijt van’, aldus Van Rij.
De staatssecretaris, die vanuit zijn rol de minister van Financiën ondersteunt, verdiepte zich tijdens zijn studie in fiscaal recht. Hij legt de zaal uit waarom. ‘Ik wilde graag bijdragen aan het politieke systeem dat nodig is om belastinggeld op te halen. En niet omdat dat een doel op zich is, maar omdat we met die belastingen goede voorzieningen kunnen financieren.’
‘Er wordt hard gewerkt aan oplossingen, de eerste gedupeerden krijgen nu hun geld terug’
Grote opgave
Er gaat een microfoon de zaal rond. Een studente vraagt zich af waarom er veel dingen worden beloofd in de politiek, terwijl er zo weinig wordt gedaan. Ze doelt op het afhandelen van de toeslagenaffaire. De zaal klapt aanmoedigend. De CDA-bewindsman begrijpt wat de studente attendeert. ‘Het gaat om het vertrouwen in de Belastingdienst en het is aan ons om dat vertrouwen te herstellen. Toen ik deze functie aannam, een jaar geleden, wist ik dat mij een grote opgave te wachten stond.’
Van Rij: ‘Ik kan zeggen dat er heel hard gewerkt wordt aan oplossingen, de eerste gedupeerden krijgen nu hun geld terug. Maar helaas duren dingen ook soms langer. Ik heb een wettelijke grondslag nodig om bepaalde schadevergoedingen te regelen. Het maken van een wet kost anderhalf jaar. Ik heb als doel gesteld om binnen drie jaar de Fraude Signalering Voorziening uit het verleden op te lossen. Eind volgend jaar moet dat afgerond zijn, daar zit ik als staatssecretaris bovenop.’
‘De belastingmoraal is gelukkig nog echt hoog in Nederland’
De politicus legt uit dat hij zich er tegelijkertijd van bewust is dat hij gedurende zijn termijn van drie jaar niet alles kan oplossen. Zo werd ook hij confronteerd met het oude ICT-systeem dat achterloopt qua techniek. Het computersysteem moet ervoor zorgen dat er dagelijks één miljard euro binnenkomt aan belastinggeld.
Kritisch
De studenten uit de zaal zijn kritisch en dat doet de staatssecretaris deugd. Van Rij begrijpt en erkent het afgebrokkelde imago van de Belastingdienst, maar hij vindt het belangrijk om duidelijk te maken dat het draagvlak om belasting te betalen niet verdwijnt, zegt hij na afloop van het college als ik hem spreek.
Van Rij: ‘De belastingmoraal is gelukkig nog echt hoog in Nederland, veel mensen vinden het belangrijk om belastinggeld te betalen. Maar dat is geen gegeven. Dus is het aan ons, de politiek, om steeds weer duidelijk te maken waar we het opgehaalde geld aan besteden.’
Belasting betalen hoort bij een fatsoenlijke maatschappij, zegt hij, om het nog maar eens uit te leggen. ‘Je zou geen student kunnen zijn en van onderwijs kunnen genieten als er geen belasting werd betaald.’
Onvrede
Van Rij merkt, ook vanuit deze zaal studenten, dat er onvrede bestaat tegenover de overheid in het algemeen. ‘De mensen zeggen: ik betaal belasting, doe als overheid dan ook de goede dingen. Dat is natuurlijk iets waar we hard aan werken als kabinet. Maar ik merk soms dat belastingen worden genoemd wanneer het gaat om grote, onderliggende onvrede. Onvrede die gaat over een overheid of politiek die niet levert.’
Ergert hij zich weleens aan deze houding? Van Rij: ‘Ja, af en toe wel. Ik vind het soms niet helemaal eerlijk. Ik heb veel gereisd voor mijn werk, naar de Verenigde Staten, Afrika, het Midden-Oosten en door Europa. Elke keer als ik terugkwam in Nederland zag ik in wat een mooi en welvarend land we wonen. Hebben we problemen? Ja. Gaan er dingen hier niet goed? Ja. Maar soms is het belangrijk om even buiten je eigen oevers te treden, om te beseffen hoe goed we het hier hebben.’
De staatssecretaris heeft een volle agenda en moet snel door. Ik vraag hem op de valreep nog een concrete vraag: waarom is het kabinet van plan om een zogenoemde limonadetaks op havermelk in te voeren? Terwijl koemelk en chocolademelk vrijgesteld blijven van de belastingverhoging. Van Rij wekt de indruk dat het laatste woord daar nog niet over gezegd is: ‘Wacht maar waar we mee komen’, zegt hij, terwijl hij lachend de zaal verlaat.
