Eerste hbo-master die inspeelt op klimaat én gedragsverandering: ‘Er is veel vraag naar’

21 december 2022
Beeld:

Pixabay

Geplaatst door
Maja de Goede
Op
21 december 2022

Om de klimaatcrisis het hoofd te kunnen bieden, moeten we anders gaan leven. Dat vraagt om gedragsverandering van veel mensen. De HvA speelt hierop in en komt met een nieuwe master die opleidt tot een nieuw beroep: specialist klimaatbewust gedrag.

Tien jaar geleden had niemand het nog over gedragsverandering als het om het klimaat ging. Oplossingen voor de klimaatcrisis werden vooral gezocht in de techniek of de economie. Maar niet in de psychologie. Daar komt nu verandering in, ziet Esther Parigger, hoofddocent Duurzaam Gedrag. Parigger staat aan de wieg van de eerste beroepsopleiding op masterniveau in Nederland die opleidt tot specialist klimaatbewust gedrag. ‘Een nieuw beroep waar veel vraag naar is.’

Nieuwe master

De HvA master Klimaatpsychologie en -gedrag is een deeltijdopleiding van twee jaar en gaat in september van start. Wie zich wil aanmelden moet een bachelor in de sociale- of gedragswetenschappen hebben, zoals Toegepaste Psychologie. De master is bedoeld voor mensen met een baan, die zich willen specialeren. Een andere vereiste is dus dat je al aan het werk bent.

De nieuwe master is bedoeld voor mensen die al werkend zijn. ‘Omdat we denken dat als je al een baan hebt, je meteen het verschil kan maken in de praktijk’, zegt Parigger. En dat is nodig, vindt de docent. ‘Het klimaatprobleem is een alarmerende crisis waar zo snel mogelijk iets aan gedaan moet worden. In deze master leren professionals wat mensen tegenhoudt zich duurzamer te gedragen, wat er moet gebeuren om dit gedrag te veranderen en hoe zij dat klimaatbewuste gedrag vervolgens behouden.’

‘Het klimaatprobleem is een alarmerende crisis waar zo snel mogelijk iets aan gedaan moet worden’

De master is zo ingericht dat de studenten een dag in de week naar de hogeschool komen en werken aan beroepsopdrachten. Ze werken samen in een leergemeenschap, met mensen uit de praktijk en onderzoekers van het lectoraat Psychologie voor een Duurzame Stad. Vanuit hun eigen vakgebied nemen de studenten een actueel gedragsvraagstuk mee. ‘Een groot project waar ze twee jaar aan zullen werken’, aldus Parigger.

 

Kunt u een voorbeeld geven van zo’n gedragsvraagstuk?

‘Een goed voorbeeld is het vraagstuk van een medewerker van de gemeente Amsterdam, die de opdracht heeft om de Indische buurt van het gas af te krijgen. Hoe pakt deze medewerker dat aan en hoe krijgt hij de buurtbewoners mee? Stel die medewerker volgt onze master, dan leert hij te onderzoeken wat voor gedrag de buurtbewoners laten zien. Hij onderzoekt welke componenten aan het gedrag zitten en welke daarvan wel en niet te beïnvloeden zijn. Vervolgens bedenkt hij een interventie en kijkt hij of die werkt.’

Beeld: Esther Parigger

De klimaatcrisis wordt nog niet door iedereen erkend en roept ook weerstand op vanuit een bepaalde hoek. Hebben jullie dat al ervaren?

‘Ik denk dat we die weerstand nog een beetje moeten opzoeken. We begeven ons natuurlijk in bepaalde kringen, waar dit onderwerp vooral wordt toegejuicht. Maar als we zometeen in de praktijk bezig zijn, gaan we die weerstand beslist ervaren.’

 

‘Je zal maar een inwoner uit de Indische buurt zijn, die van het gas af moet en voor wie alles steeds duurder wordt. Als er niet naar de buurtbewoner geluisterd wordt, gaat hij zich vanzelf verzetten. Een belangrijk deel van ons curriculum is hoe je dat goed begeleid. Bijvoorbeeld door het voeren van klimaatgesprekken of het organiseren van burgerparticipatie. Mensen moeten zich gehoord voelen.’

‘Als we zometeen in de praktijk bezig zijn, gaan we die weerstand beslist ervaren’

Weet u al wie er geïnteresseerd is in deze master?

‘Op de open dagen heb ik hele verschillende mensen gesproken die deze master graag zouden willen doen. Bijvoorbeeld verpleegkundigen die vinden dat het ziekenhuis te veel afval produceert en moet verduurzamen. Mensen die werkzaam zijn voor de lokale overheid en zich afvragen hoe zij anderen kunnen bewegen om klimaatbewustere keuzes te maken. Maar er zaten ook mensen bij uit het bedrijfsleven die binnen hun eigen bedrijf een klimaattransitie willen realiseren. En ik sprak zelfs iemand uit een kerkelijke gemeente, die iets met dit onderwerp wilde gaan doen. Een diverse groep waar ik heel blij mee ben. Want dit klimaatprobleem los je niet in je eentje op. We hoopten op mensen van buiten onze bubbel. Dat lijkt gelukt.’

 

Dit wordt de eerste beroepsopleiding op masterniveau in Nederland die opleidt tot specialist klimaatbewust gedrag. Wat is het verschil met een universitaire master?

‘De enige master waar wij ons een beetje mee kunnen vergelijken is de universitaire researchmaster Environmental Psychology in Groningen. Maar die master heeft naast een andere doelgroep, ook een andere focus. Zij kijken niet alleen naar de relatie van de mens op de natuur, maar ook naar de relatie van de natuur op de mens.’

 

‘Het verschil tussen een hbo-master en een universitaire master is niet het niveau, zoals vaak gedacht wordt. Het niveau is hetzelfde, maar de insteek is anders. Het is praktijkgericht, wat vooral bij dit onderwerp van waarde is. Om de klimaatcrisis het hoofd te kunnen bieden zullen we onze voetafdruk moeten verkleinen. Maar misschien nog wel belangrijker is onze handafdruk: we moeten mensen mee zien te krijgen. Daarom ben ik zo blij met deze master. Wij nemen studenten mee en leren hun de praktijk mee te krijgen.’