Geen tentamens, colleges en vakken meer: bij CO+CB is alles nu ‘flexibel’
Rosa Tromp
Bij Creative Business en Communicatie vinden grote vernieuwingen plaats. Vakken zijn vervangen, tentamens verdwenen en docenten nu ‘coach’. Dat maakt studeren flexibel en studenten zelfstandig, maar leren ze nog wel een vak? ‘We verliezen de vaardigheden uit het oog.’
‘De laatste radiominor van Nederland verdwijnt, tijd voor actie!’ Op LinkedIn komt deze opvallende oproep van Stephan Komduur voorbij. Hij is radiomaker voor NPO Radio 1, oud-student Creative Business (lichting 2017) en geeft nu af en toe gastlessen op de opleiding.
Zijn gastlessen maken echter niet langer deel uit van de minor Radio, zo kreeg hij van docenten te horen. Het vak radiomaken komt namelijk te vervallen. ‘Zonde’, vindt Komduur die zijn beklag uitlegt aan de telefoon. ‘Je moet deze minor niet de nek omdraaien. Er is juíst veel vraag naar goed opgeleide radiomakers.’
Studenten kiezen nu uit ‘stones’, blokken van 15 studiepunten waarin ze een beroepsvraagstuk voor de kiezen krijgen. Bijvoorbeeld van Greenpeace, Schiphol of HvA-Patta. ‘Door te werken naar de oplossing van dat vraagstuk leer je over de werking van media en communicatie’, vertelt het studieprogramma.
Vanaf jaar 2 (in het nieuwe model ‘niveau’ 2) kiezen studenten vrij welke stones ze willen volgen. Voorheen verplichte vakken als marketing of video bestaan niet meer. Tentamens evenmin.
Een student wordt namelijk begeleid aan de hand van feedback. Docenten zijn dan ook ‘coach’ geworden. Hun nieuwe rol: studenten begeleiden vanuit hun expertise. Er zijn geen hoorcolleges meer. ‘Je krijgt theorie op het moment dat je die nodig hebt om je beroepsvraagstuk op te lossen’, zo kregen eerstejaarsstudenten uitgelegd tijdens een livestream over de vernieuwing.
Niet alleen de minor Radio houdt op te bestaan. Ook alle andere vakken en minoren bij de opleidingen Creative Business en Communicatie (CB+CO) zijn verdwenen: sinds september zijn ze vervangen door ‘stones’ (zie kader). Jaar 1 en 2 van de opleiding zijn zo volledig vernieuwd, een verandering die de hogere jaren van de opleiding komend jaar te wachten staat. Maar waarom? Wat is er beter aan dit model, waarin studenten geen traditionele vakken meer krijgen? En zijn de ‘stones’ van CO+CB een voorbeeld van hoe het straks ook andere opleidingen zal vergaan?
Eerstejaarsstudenten zitten met veel vragen, blijkt tijdens een informatiesessie over het vernieuwde onderwijs, begin dit kalenderjaar. ‘Waarom is dit niet aangegeven voordat we ons inschreven?’, vraagt een student bij de livestream. Een ander: ‘En wat is nou de reden dat de opleiding zo verandert?’
Leg dat maar eens uit
We vragen het opleidingsmanager Jord Schaap, die samen met een team van docenten, onderzoekers en collega’s uit het werkveld meerdere jaren aan de onderwijsvernieuwing heeft gewerkt.
‘In het oude model zag je studenten toch vaak afhaken en hun colleges skippen’
‘De vernieuwing was hard nodig’, zegt Schaap. ‘Onze studenten leren nog steeds verhalen te vertellen, maar het medialandschap, waarvoor we onze studenten opleiden, verandert razendsnel. Daarom willen we een curriculum waarin we beroepsvraagstukken elk jaar kunnen vervangen, zodat we ons blijven aanpassen aan de praktijk. We willen, kortom, een flexibel curriculum.’
Hoe profiteren studenten?
Stones bieden dus flexibiliteit, maar wat levert dit op voor de studenten? Oud-stonescoördinator Jan-Jaap Heine, medeverantwoordelijk voor de vernieuwing, kan de belangrijkste voordelen noemen. ‘Als student krijg je nu de zelfstandigheid om je eigen leerroute te kiezen. En de keus om dat in je eigen tempo te doen.’
En dat is goed voor hun studiesucces, denkt Heine. ‘We hebben niet voor een bestaand onderwijsmodel gekozen’, vertelt hij. ‘Maar wij weten uit onderzoek dat studenten meer betrokken raken als ze voor een langere periode met hetzelfde vraagstuk bezig zijn en daarbij worden gecoacht.’
Schaap vult aan: ‘In het oude model hadden we allemaal losse vakken. Dan zag je studenten vaak afhaken en hun colleges skippen. Dat is er nu niet meer bij: je kunt niet zomaar wat lessen in een stone missen. Als je geen zelfstandige houding kunt opbrengen, ga je hier dus uitvallen.’
Andere docent
Maar eens vragen hoe de vernieuwing bij de docenten is geland: zij kunnen hun oude vak immers niet meer geven, hoe bevalt dat? Veel docenten laten desgevraagd weten het nog ‘te vroeg’ te vinden voor conclusies, of liever niet te willen praten. Jammer, vindt Schaap: hij stelt dat alle geluiden welkom zijn, ‘positief of negatief’.
Docent Bart Ponjee, eerder verantwoordelijk voor de minor Radio, reageert wel. ‘Het is niet zo dat alles opeens anders is’, nuanceert Ponjee. ‘Zelf was ik bijvoorbeeld altijd al meer van het “coachen van studenten”. Maar voor studenten en ook docenten is het natuurlijk wel wennen. Ik denk dat het in het begin aan de juiste informatie ontbrak. Na het eerste blok zal de meeste onrust wel wat zijn afgenomen.’
Zelf is Ponjee blij met de nieuwe manier van lesgeven, die meer ‘procesgericht’ en minder op de cijfertjes is. Al ziet hij wel – net als radiomaker Komduur – dat het stonesmodel misschien met een prijs komt.
‘De markt heeft hier niet om gevraagd, sterker nog: die vindt de vernieuwing heel jammer’
‘Dat de specifieke vakminoren nu allemaal zijn verdwenen, is wel heel jammer. De student die komt om radio of televisie te maken, krijgt nu niet de kans om zich daarin te specialiseren. De markt heeft daar overigens niet om gevraagd. Sterker nog, die vertelt ons al dat ze deze ontwikkelingen heel jammer vinden.’
Vaardigheden uit het oog
Studenten werken nu zelfstandig, ze onderzoeken meer en beheersen straks minder specifieke vakvaardigheden. Heel het hbo gaat die kant uit, ziet Ponjee. ‘En ik vraag me weleens af of we daar niet in doorslaan. Of we de vaardigheden van hbo-studenten niet al te veel uit het oog verliezen.’
‘De vernieuwing is geen pilot: onze studenten zijn geen proefkonijnen’
Opleidingsmanager Schaap erkent die zorg. ‘We zien inderdaad dat de vakvaardigheden meer naar de zijkant zijn verschoven. Daar zijn onze video-docenten nu ook ongerust over, merken we. Maar we evalueren natuurlijk constant: waar komt het stonesmodel nog tekort?’
Experiment of niet?
Is het dan allemaal een groot experiment? Het College van Bestuur omschreef de nieuwe organisatie binnen CO+CB wel op die manier, maar Schaap wil niet de verkeerde indruk afgeven: ‘Ik wil benadrukken dat deze onderwijsvernieuwing geen pilot is. Onze studenten zijn geen proefkonijnen.’
Pilot of niet, de rest van de HvA is geïnteresseerd en kijkt nieuwsgierig toe. ‘Klopt’, zegt Schaap. ‘Het College van Bestuur van de HvA wil namelijk dat elke opleiding gaat werken met persoonlijke leerpaden, en dat is wat wij zijn gaan doen. Dit is de toekomst, waarin alle HvA-studenten zelfstandig werken en meer keuzevrijheid krijgen in de vakken die ze volgen. In die zin is CO+CB een voorloper: andere opleidingen vragen ons al hoe wij te werk gaan.’
HvanA bespreekt in een volgende aflevering over de onderwijsvernieuwing binnen CO+CB de ervaringen van studenten: hoe bevalt het werken in stones hen? Ben je student en deel je je ervaring graag, mail dan naar benne@hvana.nl of maja@hvana.nl.
