Als een HvA’er zich slecht voelt, komt dat dan ook door de HvA?
Pixabay
Afgelopen coronajaar kampten veel studenten weer met prestatiedruk, eenzaamheid en stress, bleek uit recent onderzoek. De HvA biedt ondersteuning en mentale begeleiding, maar zorgt de school zelf ook voor psychische klachten? ‘Onderzoek dát eens.’
Heb je begeleiding nodig, mentale hulp of simpelweg behoefte aan een gesprek? Als HvA’er kun je goed terecht, weet Lydie van de Laar, afdelingshoofd studentenwelzijn bij de HvA. ‘We bieden echt van alles aan, ook in de preventie van psychische problemen bij studenten.’
Inderdaad kunnen HvA’ers terugvallen op een flink rijtje hulpverleners. Er zijn studentenpsychologen, studentenartsen, studieloopbaanbegeleiders, decanen, vertrouwenspersonen en mentorprogramma’s. Studieverenigingen zijn er niet alleen voor de gezelligheid, ze bieden welzijnsworkshops en anti-stresstrainingen aan. Dit en komend jaar pompt de HvA, net als andere hogeronderwijsinstellingen, nog eens miljoenen extra in studentenwelzijn.
Het onderzoek naar studentenwelzijn dat reden geeft voor die investeringen, stapelt zich de laatste jaren op. Afgelopen coronajaar zou vijftig procent van de Nederlandse studenten met psychische klachten te maken hebben, vrijwel iedereen met stress, twee op de drie met emotionele uitputting en een kwart had weleens gewenst dood te zijn.Denk je aan zelfmoord? Je kunt altijd contact opnemen met Stichting 113 Zelfmoordpreventie via 113, 0800-0113 en 0900 0113, en 113.nl.
Die conclusies trokken het RIVM, Trimbos-instituut en de GGD deze maand. 28.000 studenten hadden hun enquête over mentale gezondheid ingevuld. Asva studentenunie reageerde daarop dat onderwijsinstellingen nog altijd niet genoeg voor het welzijn van studenten doen.
Volgens UvA-hoogleraar Han van der Maas moeten we het RIVM-onderzoek met een korrel zout nemen. Slechts een op de negen uitgenodigde studenten had namelijk de RIVM-enquête ingevuld. Zo’n lage opkomst garandeert geen representatief percentage, oordeelde Van der Maas. Dat was ook waar HvA-docent en onderzoeker Toegepaste Psychologie Ingrid Boelhouwer direct over struikelde. ‘Ik kan me voorstellen dat een onderzoek naar stress en psychische klachten een specifiekere groep trekt dan “de neutrale student”. De onderzoekers zeggen dat dit een representatief beeld geeft, maar ze hadden terughoudender moeten zijn in hun conclusies.’
Bovendien is het de vraag wat de resultaten te betekenen hebben, vindt Lydie van de Laar. ‘Is het feit dat studenten “stress” ervaren per se negatief? Waar zit die nuance in wat stress betekent in het onderzoek, gaan al deze studenten eraan onderdoor? In eerste instantie schrok ik, ik dacht: jeetje, is het echt zo slecht gesteld met de Nederlandse student? Maar uiteindelijk twijfel je wel aan wat het precies betekent.’
Kritiek
Tegelijkertijd is er kritiek op het onderzoek naar studentenwelzijn. Zo geven die 28.000 studenten geen representatief beeld, vindt UvA-hoogleraar Han van der Maas (zie kader). En als je de cijfers van de HvA checkt, lijkt het aantal studenten dat zich slecht voelt inderdaad mee te vallen, al is het lastig vergelijken. In 2021 en 2020 ging een klein kwart van de HvA’ers weleens bij het studentendecanaat langs, waarvan de helft voor persoonlijke omstandigheden. In 2020 bezochten 163 HvA’ers de studentenpsycholoog, het jaar voor corona waren het er 253. Er staan 48.000 studenten bij de HvA ingeschreven.
Dat betekent allemaal nog niet dat de problemen van studenten mét psychische klachten daar kleiner van worden, volgens Van de Laar. Dat benadrukt ook Ingrid Boelhouwer, docent-onderzoeker Toegepaste Psychologie. Want of het nu om 100, 1000 of 10.000 HvA’ers gaat, ‘iedere ongelukkige student is er een te veel,’ vindt zij.
Rol van het onderwijs
Boelhouwer vindt dit soort onderzoeken om nog een andere reden problematisch. Steeds is de conclusie namelijk dat heel wat studenten ongelukkig zijn, maar lezen we niets over hoe het onderwijs daar zelf een rol in speelt.
‘Ik vind het vreemd dat er geen aandacht aan die rol wordt besteed. Wat voor invloed hebben de klas, medestudenten en leraren op het welzijn van een student? Onderzoek dát eens,’ pleit ze. Je kunt op basis van een rapport namelijk wel extra gaan investeren in studentenwelzijn, ‘maar doe je dan niet alleen werk aan het eind van de rit? We leren nu niets over hoe onderwijsinstellingen zelf verantwoordelijk zijn en wat er beter zou kunnen om studenten gelukkiger te maken.’
Waarom studenten psychische klachten hebben als stress, is het ISO, de LSVb en Asva studentenunie wel duidelijk. Zij schrijven de klachten van studenten meestal toe aan het leenstelsel en bindend studieadvies (bsa) dat bepaalt: te weinig punten gehaald, dan niet door met de studie.
‘Wat voor invloed hebben de klas, medestudenten, leraren en decanen op het welzijn van een student?’
‘Ik had als student inderdaad niet met het bsa te maken’, beaamt Boelhouwer. ‘Die prestatie- en financiële druk maakt studeren tegenwoordig erg stressvol.’ Maar dan gaat het over beslissingen waaraan de HvA niet direct iets kan doen, vindt ze. ‘Die worden politiek gestuurd, het zijn niet dingen waar de hogeschool zelf direct voor verantwoordelijk is. Aan welke knoppen kunnen wij draaien?’
Volgens Van de Laar gaat de HvA in 2022 zelf onderzoek doen naar mogelijke stressfactoren in het hbo, en hoe die voortaan te voorkomen. Op dit moment wordt de hulp die er al is duidelijker en zichtbaarder gemaakt. ‘We kunnen helaas niet iedere student gelukkig maken, maar HvA’ers moeten wel weten dat ze ergens terecht kunnen. Zo gaan we ervoor zorgen dat studentenpsychologen binnenkort direct op de HvA-campus zitten. Dichtbij de studenten.’
Voor HvA’ers die zich wat minder voelen, heeft Van de Laar nog wel een bemoedigende boodschap. ‘Als student is het niet raar dat je af en toe ongelukkig bent. Weet dat je niet alleen bent, en dat je terechtkunt’. Boelhouwer op haar beurt hoopt maar ‘dat alle studenten met psychische klachten in het vizier zijn. Zo niet, trek dan aan de bel: de meeste HvA-mensen staan echt voor je open.’
Lees hier wat de HvA voor jou kan doen als je ergens tegenaan loopt.
