Onderzoek: Alle normen werden in ernstige mate overschreden op Amfi
Docenten die zich gedragen als ‘vileine juryleden’ in een ‘Voice of Holland-achtige’-afvalrace, een veel te hoge werk- en studiedruk en een ‘zwalkend’ management, op een in twee kampen verdeelde opleiding. Het onderzoeksbureau Bezemer & Schubad schetst een schokkend beeld van de cultuur op modeopleiding Amfi.
Alle normen werden ‘in ernstige mate overschreden’, schrijft Bezemer & Schubad in het snoeiharde rapport over de modeschool. De onderzoekers spraken de afgelopen maanden tientallen studenten en medewerkers en komen tot de conclusie dat het ‘aannemelijk is dat Amfi onveilig is of was’. Ook komen ze met een flinke lijst aanbevelingen om de situatie te verbeteren. De HvA meldt in een eerste reactie op het rapport dat ze alle aanbevelingen over zal nemen.
Dit voorjaar deelden veel studenten en oud-studenten hun ervaringen met Amfi in de media. Ze spraken van wangedrag van docenten, die sommige studenten bij beoordelingen met de grond gelijk maakten en andere een voorkeursbehandeling gaven. Op Amfi was volgens de studenten de werkdruk zo hoog dat nachten doorhalen eerder regel dan uitzondering was.
De onderzoekers van Bezemer & Schubad spraken 39 studenten. Zeer weinig, vinden zij, ten opzichte van de 1.400 studenten die er nu studeren. Daarom melden ze dat het de vraag is of de ervaringen van de deelnemers representatief zijn voor het totale aantal studenten en oud-studenten.
Onder medewerkers was de deelname aan het onderzoek veel hoger. De betrouwbaarheid van de verzamelde informatie is daarmee groter dan bij de studenten: ‘Zelfs in het hypothetische geval dat de negentig niet geïnterviewde medewerkers [...] een zeer positief beeld van Amfi als werkgever en als opleiding zouden schetsen, dan blijft de conclusie overeind van een diep verdeeld team waarvan circa 40 procent Amfi als een sociaal onveilige werkomgeving ervaart’, schrijven de onderzoekers.
Doordat de medewerkers in overgrote meerderheid de kritiek van de studenten erkennen, gaan de onderzoekers er vanuit dat de gedeelde ervaringen wel representatief zijn. Ze zeggen zelfs dat Amfi niet alleen ‘ervaren is’ als een plek met een onveilige cultuur, maar dat het aannemelijk is dat het ook echt zo is. Dat is opvallend omdat dit zogeheten perceptieonderzoek niet gericht was op waarheidsvinding, maar op de subjectieve ervaringen van Amfi’ers.
De vele kritiek van de studenten en alumni, onder andere in HvanA, was reden voor de overkoepelende faculteit Digitale Media & Creatieve Industrie om opdracht te geven voor een extern onderzoek naar de cultuur op Amfi. De onderzoekers spraken voor dit zogenoemde ‘perceptieonderzoek’ met 39 studenten en zeventig medewerkers. Het doel was niet per se om feiten boven te halen, maar om te laten zien hoe medewerkers en studenten de sociale veiligheid op het instituut ervaren.
Betekenisloze feedback
En dat valt niet mee. Een meerderheid van de ondervraagden laat zich hier ‘dominant negatief tot zeer negatief’ over uit. Met name de getuigenissen van de studenten komen sterk overeen met de verhalen die verschenen in de pers en op sociale media, waaronder op de speciaal opgerichte website Time To Tell Amfi. Studenten en oud-studenten vertellen aan de onderzoekers onder meer dat ‘onvoorspelbaar gedrag’ van docenten bij beoordelingen zorgt voor angst en stress.
Ze krijgen ‘betekenisloze’ en ‘onnodig negatief en grof ervaren’ feedback op hun werk waar ze ‘alleen maar nog onzekerder’ van worden. De studenten hebben het idee dat de feedback niet gegeven wordt om hen beter te maken, maar ‘om hen af te breken’.
Citaat uit het rapport: ‘Ik voel jouw concept niet. Dit is geen fashion. Dit is gewoon lelijk. Jij bent niet het Amfi-materiaal. Dit is te plat. Jouw werk is seksloos. Ben jij soms lesbisch?’
Daarnaast wordt in het rapport gemeld dat enkele docenten hun studenten intimideren en willekeurig bepaalde studenten een voorkeursbehandeling geven.
Negen studenten verklaren aan de onderzoekers onder professionele behandeling te zijn (geweest) vanwege hun ervaringen op Amfi. Nog eens vijftien vertellen last te hebben (gehad) van verschillende psychische klachten – en noemen posttraumatische stressstoornis. Sommigen zeggen suïcidale gedachten te hebben gehad. ‘Huilende studenten op de gang of teruggetrokken op het toilet worden beschreven als een vertrouwd beeld’, aldus de onderzoekers.
Last man standing
Het is voor het eerst dat ook de medewerkers van Amfi zich in groten getale uitspreken over de zaak die al maanden sleept. Het overgrote deel van de zeventig medewerkers die meedoen aan het onderzoek noemt de kritiek van studenten terecht.
Ook ervaren docenten volgens het rapport een ‘bizar’ hoge werkdruk. Vrijwel alle docenten zeggen veel meer uren te werken dan waar ze voor betaald krijgen. ‘Ik krijg betaald voor drie dagen, maar in de praktijk werk ik er zes’, vertelt een parttimer. Facturen van ZZP’ende docenten worden steevast te laat uitbetaald.
Eén medewerker gedraagt zich ‘onethisch, narcistisch, onverantwoordelijk, manipulatief en zwaar grensoverschrijdend’
Die hoge werkdruk leidt volgens de onderzoekers tot stress. ‘Medewerkers ervaren onveiligheid, schieten uit hun slof, krijgen ruzie(tjes) en ervaren spanning.’ Veel docenten vertellen over een dreigende burn-out bij henzelf of bij collega’s en spreken van een last man standing-verschijnsel: ‘De ene collega die nog niet is omgevallen moet het werk van alle uitgevallen collega’s opvangen’. ‘Want je wil toch niet je studenten in de steek laten.’
Volgens de docenten verkeert Amfi in een staat van ‘ideologische verwarring’ en is er gebrek aan koers, visie en strategie. Het managementteam opereert volgens hen niet-transparant, ad hoc en ‘schijnheilig’. De leidinggevenden zouden, volgens enkele medewerkers, meer bezig zijn met de angst voor slechte pers dan met de veiligheid van de docenten: ‘etalagemanagement’ noemen de onderzoekers het. ‘Alles voor de buitenkant, voor het imago, te veel hippe woorden.’
Citaat uit het rapport: ‘In de etalage liggen mooie appels, maar daarachter ligt het rotte fruit.’
Binnen het docententeam is volgens zowel de studenten en de docenten sprake van kampvorming. Docenten van de ‘oude garde’ en de ‘nieuwe garde’ staan volgens het onderzoek lijnrecht tegenover elkaar als het gaat om de benadering van het onderwijs en de visie op mode. Een docent van wat de oude garde – of minder liefkozend de ‘Gestapo’ – wordt genoemd, voelt zich afgeschreven en hekelt de manier waarop het gevoel van trots bij het ‘sterke Amfi-merk’ verdwijnt. ‘De jonge garde zou onvoldoende erkenning hebben voor wat in het verleden is opgebouwd.’
De docenten van de jonge garde, die veel meer uitgaan van prioriteiten als duurzaamheid in de mode, beschuldigen hun ‘fossiele’ collega’s van machtsmisbruik. Een van de docenten raadt de onderzoekers aan het onderzoeksrapport Van Ego naar Eco te noemen. De oude garde zou zich ‘mobiliseren om tegen de onderwijsvernieuwing te stemmen’, of ‘studenten opdragen om positieve berichtgeving op hun sociale media te zetten’. Een van de aanbevelingen van (oud-)studenten luidt: ‘Laat alle docenten een basiscursus communicatie volgen. En een verplichte cursus empathie.’
Citaat uit het rapport: ‘Ik realiseer me nu pas hoe studenten hebben geleden en frequent zijn blootgesteld aan vernedering en trauma.’
De oude garde is er volgens de geïnterviewden op gefixeerd om nieuwe topontwerpers op te leiden. Het zou ‘not-done zijn om als student of docent betrokken te zijn bij goedkope massamerken’. Dat gaat volgens het andere kamp weer ten koste van menselijke talenten en studierendement. ‘Zij kwalificeren Amfi niet als een opleiding, maar als onderdeel van de afvalbranche.’
Twee keer in een jaar tijd kwamen studenten en oud-studenten met een golf van kritiek op Amfi, nadat het instituut op sociale media reageerde op nieuws. In 2020 deed Amfi mee met Black Out Tuesday, een online actie tegen racisme. De post van Amfi werd hypocriet genoemd, omdat er volgens studenten en oud-studenten op Amfi zelf al jarenlang sprake was van racisme. Die ophef en verschillende verhalen in de media, waaronder HvanA, leidden ertoe dat Amfi een diversiteitscoördinator aanstelde.
Het meest recente geval is een artikel van Het Parool en NRC over Martijn N., alumnus van Amfi en een bekende naam in de modewereld. In de kranten beschuldigden twintig mannen hem van drogering, aanranding en verkrachting. N. is de oprichter van Moam, een collectief dat jonge talenten aan gevestigde modeontwerpers koppelt. Ook studenten van Amfi konden bij N. stagelopen, hij was geregeld als medebeoordelaar actief bij afstudeerprojecten en gaf als gastdocent twee keer les op het mode-instituut. Amfi zou het gedrag van N. jarenlang door de vingers hebben gezien.
Een oud-student meldt in het rapport dat N. ‘romantisch in hem geïnteresseerd’ was en dat dit uiteindelijk tot een verkrachting heeft geleid. De student zegt het incident niet bij Amfi te hebben gemeld, omdat hij ‘verwachtte dat de school niet naar zijn verhaal zou luisteren’.
Geen namen
In het rapport worden geen namen van individuen genoemd, maar één medewerker wordt steeds omschreven en aangewezen als een van de ‘belangrijkste dragers’ van de onveilige cultuur op Amfi, die met name voorkomt op de afdeling Fashion & Design. Collega’s laten zich heel kritisch uit over het gedrag, de gevolgen daarvan en de ‘aanmatigende allures’ van deze persoon. Studenten noemen het gedrag en de uitingen van de medewerker ‘onethisch, narcistisch, onverantwoordelijk, manipulatief en zwaar grensoverschrijdend’.
‘Zijn neiging – hoewel daartoe onbekwaam en onbevoegd – om de pysche van studenten medisch te diagnosticeren voor de gehele klas wordt een aantal malen genoemd als een toppunt van sociale onveiligheid.’ Studenten geven aan door zijn ‘willekeur, egomanie en machtswellust’ psychisch te zijn beschadigd.
Citaat uit het rapport: ‘Respect? Amfi cultiveert een rattencultuur en een gevoel van sociale onveiligheid zullen ze bedoelen.’
Er zijn op Amfi daarentegen ook docenten waarover door oud-studenten en studenten met veel waardering wordt gesproken ten aanzien van de sociale veiligheid. Ook merken de onderzoekers op dat de eerste tekenen van een ‘menselijker Amfi’ zichtbaar zouden zijn. Het valt hen op dat de meeste en stevigste kritiek komt van ouderejaars, en veel minder van studenten die één of twee jaar geleden zijn begonnen. Naast kritiek zou er een ‘begin van vertrouwen’ te zien zijn in het ‘reeds ingezette vernieuwingstraject’. De onderzoekers doelen onder andere op de hervorming van het curriculum in het propedeusejaar en adviseren om die vernieuwing door te zetten met een ‘krachtige impuls’.
‘Wis alle sporen van het onderwijsconcept dat gericht was op het hardhandig afbreken van het zelfbeeld en zelfvertrouwen van studenten’, schrijven de onderzoekers. ‘Werk aan een cultuur waarin het geen teken van zwakte is om hulp te zoeken. Zorg dat die hulp vindbaar en betrouwbaar is.’
Amfi: ‘Studenten zijn op een onacceptabele manier behandeld door enkele docenten’
Amfi erkent in een reactie dat het instituut ‘geen veilige leer- en werkomgeving’ is. ‘Studenten zijn op een onacceptabele manier behandeld door enkele docenten die hen moesten opleiden.’ Directeur Dirk Reynders biedt daarvoor zijn excuses aan: ‘Onder mijn verantwoordelijkheid zal het nooit meer voorkomen dat studenten niet zichzelf kunnen zijn en worden afgebrand.’
Citaat uit het rapport: ‘Als Amfi een bedrijf zou zijn, dan waren we allang failliet.’
De kritiek op het management zegt hij zich aan te trekken. ‘Dat vraagt om meer leiderschap van mij’, zo laat hij weten. ‘We beginnen direct met het doorvoeren van de aanbevelingen uit het rapport.’ Verantwoordelijk decaan Frank Kresin voegt daaraan toe dat de faculteit ‘samenwerkt met andere kunst- en modeonderwijsinstellingen in Nederland aan een gedragscode die de hele sector moet helpen om blijvend aandacht te hebben voor sociale veiligheid’.
De medewerkers van Amfi komen zelf met maar liefst zeventig adviezen voor het management. De laatste daarvan luidt: ‘Never waste a good crisis’.
Beluister hieronder de podcast waarin we over het rapport doorpraten met Amfi-directeur Dirk Reynders en decaan Frank Kresin.
Lees hier het volledige rapport over Amfi en hier de reactie van de HvA.
Heb jij dingen meegemaakt op Amfi waar je over wil praten, dan roept de HvA je op om contact op te nemen met AMFI2021@hva.nl.