Jongeren moeten les krijgen over geld, vindt deze onderzoeker
iStock
De financiële situatie van veel Nederlandse jongeren is schrikbarend, zegt onderzoeker Aisa Amagir. Ze geven meer geld uit dan ze hebben, en krijgen daardoor eerder schulden. De oplossing? Lessen over geld. Op de middelbare school, maar ook op de HvA.
Je mag je eerste bankrekening openen, krijgt een baantje bij de supermarkt of als krantenbezorger en kan voor het eerst je eigen verdiende geld uitgeven. Rond je vijftiende maakt geld voor het eerst écht onderdeel uit van je leven. De ideale leeftijdsgroep om te onderzoeken dus, aldus Aisa Amagir, onderzoeker en docent aan de Lerarenopleiding Economie. ‘Hierbij geldt: jong geleerd is oud gedaan. Als je vijftienjarigen nu leert om met geld om te gaan, hebben ze daar hun hele leven profijt van.’
Het onderzoek van Amagir richt zich op de financiële geletterdheid – ‘simpel gezegd: de manier waarop je met geld omgaat’ – van Nederlandse jongeren. Volgens Amagir worden de uitgaven van jongeren niet alleen bepaald door hun kennis van geld, maar ook door hun houding, geloof in eigen kunnen en gedrag. ‘Als het een gewoonte is om rood te staan, kom je sneller in de problemen. En als je een laag zelfbeeld hebt, vul je dat eerder op met onverantwoorde uitgaven.’
De financiële situatie van Nederlandse jongeren is volgens Amagir zorgwekkend, vooral ten opzichte van leeftijdsgenoten in andere landen. Volgens Amagir komt dat deels doordat over geld praten in Nederland niet gewoon is. ‘Het is gek om aan je ouders te vragen wat ze verdienen. Terwijl uit het onderzoek blijkt dat mensen die veel over geld praten, er juist gezonder mee omgaan.’ Ook tussen leerlingen is er veel verschil: zo hebben vmbo-leerlingen minder kennis van geld dan vwo’ers en gaan ze er dus ook slechter mee om.
Lenen? Dat is zo gebeurd
Volgens Amagir is er in de financiële wereld de afgelopen jaren flink veranderd. Doordat iedere vijftienjarige een bankierapp op zijn telefoon heeft, is de verleiding van online winkelen groot. Ook een lening afsluiten is met je smartphone zo gebeurd. 51 procent van de Nederlandse jongeren voelt dan ook de druk om meer te consumeren dan ze nodig hebben.
In veel landen krijgen jongeren daarom les over hoe ze met hun geld zouden moeten omgaan. Nederland loopt daarin nog achter, zegt Amagir. ‘Terwijl mbo-studenten in de meest kwetsbare groep vallen. Vier op de tien mbo-studenten boven de 18 heeft één of meer schulden. En dat is naast een eventuele studieschuld.’
‘Door een maximale lening en een bijbaantje, kan het voelen alsof je heel rijk bent’
Amagir pleit daarom voor meer aandacht voor financiën in het onderwijs. Zelf ontwikkelde ze het lesprogramma SpaarWijs, dat zich richt op vmbo-leerlingen. In acht lessen leren jongeren hoe ze hun administratie kunnen bijhouden, bijvoorbeeld door een spaardoel te stellen. ‘De kans dat je gedrag kunt veranderen is namelijk het grootst als je een direct doel hebt.’
- Geef niet meer geld uit dan er binnenkomt. ‘Het klinkt als een open deur, maar probeer rood staan zo veel mogelijk te voorkomen. Zo bouw je makkelijk schulden op.’
- Probeer een buffer aan te leggen. ‘Die hoeft niet enorm te zijn, maar probeer iedere maand iets over te houden om opzij te zetten. Je weet nooit wat er gaat gebeuren, daar is de coronacrisis een goed voorbeeld van.’
- Let op de kleine uitgaven (zoals je dagelijkse kop koffie op de campus). ‘Mensen vergeten dit soort uitgaven vaak mee te tellen, maar op jaarbasis gaat het om veel geld.’
- Maak eens een financieel overzicht van je uitgavepatroon. ‘Waar geef je veel geld aan uit, en waar kun je op besparen?’
- Praat over geld met familie en vrienden. ‘Geld is geen taboe. Mensen die er open over praten, hebben een positievere houding tegenover geld en gaan er gezonder mee om. Vraag eens aan je ouders wat zij verdienen, en waar ze het meeste geld aan uitgeven.’
- Komen deze tips te laat en heb je al schulden? Zoek dan hulp. ‘Op de HvA kun je er met je studieloopbaanbegeleider of studentendecaan over praten. Die kunnen je doorverwijzen. Het slechtste wat je kan doen is het opkroppen.’
Maar de lessen zijn er ook voor de docenten. ‘Leraren vinden het vaak een lastig onderwerp, en blijven daardoor hangen bij het behandelen van feitenkennis. Maar ook zij zouden moeten praten over gewoontegedrag, bijvoorbeeld over hoe duur de dagelijkse kop koffie op het station op jaarbasis eigenlijk is.’
Verplicht
Ook bij de Lerarenopleiding Economie is er sinds dit jaar meer aandacht voor de persoonlijke financiën van studenten. En volgens Amagir zou dat op het hele hbo zo moeten zijn. ‘Het is voor studenten steeds moeilijker om rond te komen met het leenstelsel. En ze zijn zich niet altijd bewust van die lening. Door een maximale lening en een bijbaantje kan je je even rijk voelen, maar je hebt ook plotseling veel meer verantwoordelijkheden. Jongeren leren omgaan met geld zou daarom op scholen verplicht moeten worden.’
