Thuis tentamens maken vergt van docent en student veel vertrouwen in elkaar
Esra Can
De vraag die elke student stelde toen de HvA overschakelde naar thuisonderwijs: wat gebeurt er met mijn tentamens? Welke toetsen kunnen nu doorgaan en op welke manier? En hoe zit het met privacy als er online gesurveilleerd wordt?
‘Opeens blijkt dat er maar één reden is waarom we op locatie toetsen’, schreef Jacob Eikelboom, docent bij Sociaal Juridische Dienstverlening, tijdens de tentamenweek begin april in een e-mail aan HvanA. ‘Namelijk het tegengaan van fraude. Je wilt weten wie de toets maakt en welke ondersteuning iemand gebruikt: wantrouwen dus.’
Het tentamen is hét moment waarop studenten moeten laten blijken dat ze kennis en vaardigheden hebben opgedaan en die ook kunnen toepassen. Maar hoe zorg je er als docent voor dat die toetsmomenten eerlijk verlopen als je mogelijkheden om te surveilleren ineens zwaar beperkt worden? Door de coronacrisis werden duizenden docenten en studenten ineens met die vraag geconfronteerd.
‘Dat iemand mogelijk hulp heeft gekregen tijdens de toets, heeft ons niet weerhouden de toets door te laten gaan’
Het bleek moeilijk om de tentamens aan te passen voor het online onderwijs dat halsoverkop moest worden gegeven. Er bleef dan ook lang onduidelijk voor studenten wat hen te wachten stond. Elke opleiding moest zelf aan de studenten vertellen of, en op welke manier, zij hun tentamens moesten maken.
De meeste toetsen konden gelukkig zo worden omgevormd dat ze zonder al te grote problemen voor het eind van het collegejaar online kunnen worden afgenomen. ‘Een deel van de tentamens is bijvoorbeeld omgezet naar een opdracht of een openboektentamen. Die kun je met een plagiaatchecker goed beoordelen op fraude’, vertelt Nils Siemens, informatiemanager onderwijs bij de afdeling digitale strategie & informatiebeleid van de HvA. ‘Bij tentamens die in een toetsprogramma worden afgenomen kan dat niet.’
Eikelboom had in de vorige tentamenweek al zijn tentamens gepland staan in grote tentamenzalen. Niet meer mogelijk. ‘Toch is het mijn collega’s en mij gelukt een toets thuis af te laten nemen. Studenten moesten in dit geval een schriftelijk beroepsproduct inleveren, een rapportage.’
De opdracht moest binnen twee uur afgerond worden en ingeleverd worden op Brightspace. ‘Plagiaatchecker aan: niets aan de hand. Dat iemand mogelijk hulp heeft gekregen tijdens de toets, heeft ons niet weerhouden de toets door te laten gaan.’
Online surveilleren
Maar niet elke toets kan zomaar een schrijfopdracht worden. Het is volgens Siemens lastiger met toetsen die echt parate kennis en de toepassing ervan meten. Denk bijvoorbeeld aan meerkeuzetoetsen. ‘Je hebt dan een heel grote database met vragen nodig, zodat je ze random kunt laten verschijnen.’ Studenten krijgen dan allemaal een andere versie van hetzelfde tentamen te zien. ‘Op die manier kun je de mogelijkheden om te spieken minimaliseren.’
Wanneer tentamens online worden afgenomen kan een hogeschool of universiteit ervoor kiezen om de tentamenkandidaten via speciale software te controleren. Die software controleert bijvoorbeeld de identiteit van de student en checkt via een webcam of de student niet spiekt.
Nils Siemens legt uit hoe dat op de HvA in zijn werk gaat: ‘De software registreert videobeelden van de student tijdens het maken van het tentamen. Als uit die beelden blijkt dat de student bijvoorbeeld in een boek zit te kijken, dan wordt dat gevlagd. Vervolgens moet degene die het tentamen afneemt, kijken wat er met de afwijkende situatie moet gebeuren. Iets wordt nooit zomaar als fraude bestempeld. Dat gaat altijd langs een examencommissie.’
Het gebruik van deze software wordt bekritiseerd vanwege de mogelijke inbreuk op de privacy van studenten. In Tilburg zijn studenten zelfs een petitie gestart tegen het gebruik van online proctoring.
Om in die gevallen te controleren of studenten geen hulp krijgen bij het maken van de toets, kan de hogeschool werken met zogenoemde proctoring. Dat is software die via de webcam controleert of de student tijdens de toets in boeken zit te kijken of zich op een andere manier verdacht gedraagt.
Op die methode is veel kritiek, vooral vanwege de privacy van studenten ligt proctoring erg gevoelig. Siemens: ‘Je komt bij mensen thuis via een videoverbinding, dus je moet voorzichtig zijn. We maken heel duidelijke afspraken over de privacy met de leveranciers van de software.’
‘We stellen een privacystatement op om ervoor te zorgen dat voor de studenten duidelijk is wat we doen en hoe er met hun gegevens wordt omgegaan’, legt Siemens uit. ‘Dat gebeurt allemaal binnen de grenzen van de privacywet, maar we hebben zelf ook een grote ambitie om dit goed en voorzichtig te doen.’
Die voorzichtigheid leidt ertoe dat de HvA de proctoring nog maar heel kleinschalig toepast. Het gaat om pilots met maximaal 25 studenten per toets,Binnenkort start een pilot waaraan maximaal 50 studenten per keer kunnen deelnemen. waarbij proeftoetsen worden gehouden om te kijken welke vragen en problemen de gebruikers tegenkomen. ‘Daarnaast moeten we er rekening mee houden dat misschien niet iedere student een goede laptop heeft, waarmee dit kan.’
Tentamens uitgesteld
Bij de opleidingen Communicatie en Creative Business kunnen de grootschalige kennistoetsen met meer dan duizend propedeusestudenten dus niet op die manier worden uitgevoerd. Daarom stellen de opleidingen die tentamens uit. In totaal gaat het om zo’n 5 procent van het totale aantal tentamens, vertelt opleidingsmanager Jord Schaap.
‘Het gaat dan alleen om de toetsen die echt niet kunnen worden omgevormd’, aldus Schaap. ‘Openvraagtentamens zijn omgevormd naar inzichtsvragen voor openboektentamens. Studenten die afhankelijk waren van de tv-studio, maken nu audiovisuele producties thuis. We maken zelfs elke dag radio vanuit een huiskamer. Die vindingrijkheid onder medewerkers en studenten is ongekend.’
Studenten die afstuderen, of hun propedeuse nodig hebben voor de universiteit, mogen door het verplaatsen van de grootschalige tentamens niet in de problemen komen, benadrukt Schaap. ‘Wij brengen de uitzonderingsgroep in kaart en we gaan die helpen. We verwachten op korte termijn te vertellen hoe we dat gaan doen. We laten ze niet in de steek.’
Reguliere propedeusestudenten die na de zomer hun uitgestelde meerkeuzetentamens maken, worden ook tegemoetgekomen, zegt Schaap. ‘We denken nu na over de vorm.’
‘Studenten die normaal gesproken hoge cijfers halen, hebben die nu ook’
Meer dan reproduceren
Bij de opleiding Commerciële Economie hoeft geen enkel tentamen doorgeschoven te worden naar volgend jaar. Die opleiding experimenteert met het digitale toetsprogramma TestVision. Daarin kan een onbeperkt aantal deelnemers tegelijkertijd een toets maken.
Maar als je niet via de webcam met ze meekijkt, hoe controleer je dan dat studenten niet gaan samenwerken of de antwoorden opzoeken? In ieder geval met verschillende versies van de toets, open vragen en een strak tijdslimiet, vertelt opleidingsmanager Jeroen Prent. Zeshonderd van zijn studenten maakten twee weken geleden op deze manier hun toets.
‘De open vragen waren gericht op een specifieke casus, waardoor het meer om toepassing ging dan alleen maar rijtjes reproduceren. De vragen staan in alle toetsen in een andere volgorde, om te voorkomen dat studenten kunnen samenwerken. Dezelfde toets kent bovendien drie versies. De tijdslimiet is strak. Het heeft geen zin om je boek erbij te pakken, want dat gaat van je tijd af.’
De resultaten zijn positief, zo lijkt het. ‘Studenten die normaal gesproken hoge cijfers halen, hebben die nu ook. De vorm is wel wennen voor studenten. Als je normaal een antwoord niet weet, dan ga je even door naar de volgende vraag. De instelling in TestVision was nu zo geregeld dat het niet mogelijk was om een vraag over te slaan. En de tijdsdruk is een uitdaging: een aantal studenten kwam in tijdnood.’
Maar massaal spieken of samenwerken zit er zo niet in, denkt Prent. ‘Eigenlijk zijn we heel tevreden. Ook over hoe het technisch is gegaan. Vijf medewerkers stonden klaar in de online helpdesk voor technische vragen, dat bleek overcapaciteit. De problemen die studenten aan het begin van deze toets ervoeren, waren niet groter dan problemen bij een normale toets. Een voordeel van het systeem is ook dat je gewoon verder kunt waar je gebleven was, als je bijvoorbeeld door een instabiele internetverbinding uit het systeem wordt gegooid.’
Prent deelt zijn bevindingen met opleidingen binnen de HvA en andere hogescholen. Het is nog wel de vraag hoe studenten beoordeeld gaan worden. ‘De toetsen zijn inmiddels nagekeken. De vraag is: heb je een voldoende wanneer je een bepaald aantal punten hebt gehaald, of kijken we hoe de groep in z’n geheel scoort en baseren we daar de cijfers op?’
Praktijktoetsen
De hogeschool heeft nog niet op elke vraag een antwoord, zo laat het bestuur weten: ‘Waar we geen oplossing voor hebben zijn praktijkexamens waarbij we niet kunnen voldoen aan social distancing. Denk bijvoorbeeld aan praktijktoetsen waarbij je een handeling uitvoert bij cliënt of patient. Ook praktijktoetsen waarbij je machines of materialen nodig hebt die alleen beschikbaar zijn in onze HvA-gebouwen kunnen we op dit moment niet uitvoeren’, aldus een woordvoerder.
Jacob Eikelboom heeft de tentamens van begin april intussen nagekeken en is tevreden over de resultaten. ‘De meeste studenten zijn blijkbaar voldoende intrinsiek gemotiveerd, want van grootschalig fraude is geen sprake.’ Volgens hem heeft slechts een beperkt aantal studenten ‘hulptroepen’ ingeschakeld. ‘Dus, in deze tijd moeten we meer inzetten in op vertrouwen en motivatie van studenten en niet slaaf worden van het examenreglement.’
