HvA’ers van het Jaar: Louise brengt ongemak rondom topvrouwen aan het licht
Esra Can
Elk jaar kiezen we de HvA’er van het Jaar. Voor 2019 is Louise Elffers een van de genomineerden. Als lector deelde zij haar ervaring met reacties op basis van haar geslacht, en opende daarmee een belangrijk gesprek.
Louise Elffers is een jonge vrouw in de top van het hoger onderwijs en zichtbaar in de media. Maar daar is niet iedereen comfortabel bij. De opmerkingen die ze krijgt op basis van haar geslacht is ze steeds meer zat. In een interview met HvanA durfde ze haar ervaringen te delen. ‘Op een gegeven moment moet je constateren: dat zeggen ze nooit over een man.’
Begin dit jaar klonk er namelijk kritiek op het lage aantal vrouwelijke hoogleraren op universiteiten. Nog altijd zijn 4 van de 5 hoogleraren mannen. Een contrast met het hbo, waar 31 procent van de lectorenHoogleraren en lectoren leiden allebei onderzoek binnen hun onderwijsgebied. In het hbo heet deze functie lector, in het wo hoogleraar. vrouw is – en in het geval van de HvA 35 procent.
De cijfers waren aanleiding voor een achtergrondartikel op HvanA. Wat verklaart het verschil tussen het aantal vrouwelijke toponderzoekers in het wo en het hbo? Is de werkomgeving in het hbo vrouwvriendelijker? En hebben zij weleens te maken met vooroordelen?
Voor dit artikel gingen we op zoek naar vrouwelijke lectoren op de HvA die ook ervaring hebben op de universiteit. We vonden drie kandidaten bereid om hun ervaringen in beide onderwijsculturen te delen. Dat werden zeer uiteenlopende verhalen. Alle drie waardevol, want daardoor werd het onderwerp vanuit verschillende blikvelden belicht.
Het verhaal van Elffers sprong er echter uit door de treffende voorbeelden van reacties waar ze als vrouw aan de top mee te maken heeft. Louise is lector Kansrijke schoolloopbanen in een diverse stad en universitair docent op de UvA. Tussen het hbo en in het wo ziet ze weinig verschil, ze merkt vooral dat vrouwonvriendelijkheid in het algemeen toeneemt als je hoger op de carrièreladder klimt.
Ongemak
‘Ik merk een gevoel van ongemak rondom succes’, vertelde Louise. ‘Het zit in kleine dingen. Vaak in ogenschijnlijk onschuldige grapjes. Toen ik genomineerd was als ‘Lector van het jaar’ werd er door meerdere mannelijke collega’s gegrapt dat ze zeker geen andere kandidaten konden vinden. Pas achteraf besefte ik dat niemand me heeft gefeliciteerd. Het is niet slecht bedoeld, maar het is wel opmerkelijk.’
Louise is de enige vrouwelijke lector in haar team op de HvA. Lange tijd dacht ze dat sekse irrelevant was, maar inmiddels kan ze een patroon niet ontkennen.‘Elke keer als een vrouw op een hogere positie wordt benoemd, zie ik dezelfde reactie: er wordt lacherig gedaan, ze wordt te licht gevonden of er is ander commentaar. Op een gegeven moment moet je gewoon constateren: dat zeggen ze nooit over een man.’
Dat uitte zich bijvoorbeeld op Twitter, nadat Louise met een interview in een landelijk dagblad stond en mannelijke onderwijscommentatoren over haar heen buitelden. De strekking: ‘Wie denkt ze wel dat ze is?’ Of de vraag die ze van een mannelijke collegalector kreeg: ‘Heb je nou nooit als mensen jou horen praten, dat ze vragen: goh, zo’n jonge vrouw, wat weet zij er eigenlijk van?’
Gesprek
Haar bijdrage opende het gesprek in de wandelgangen van de HvA. Daarnaast werd de bijhorende podcast relatief vaak gedeeld, doorgestuurd in hogeronderwijskringen en gebruikt voor een les op de UvA. Ook Louise kreeg reacties van collega’s, hoewel voornamelijk van vrouwen.
Om hier open over te praten, en ook minder positieve ervaringen te delen uit je werkomgeving, moet je stevig in je schoenen staan. Wellicht is dat de reden dat de meerderheid van de benaderde vrouwelijke lectoren en onderzoekers aarzelde om mee te doen aan het interview. Dat maakt Louise’s bijdrage niet alleen waardevol voor het verhaal, ook baanbrekend.
Achteraf zegt Louise daarover: ‘Ik vond het best lastig. Het gaat toch om dingen die je tegenkomt in je dagelijkse werk en dus ook over collega’s. Die wil je natuurlijk niet beschuldigen. Het gaat namelijk niet om individuëen, maar om een patroon.’
En dat komt lang niet altijd uit slechte intenties, ziet Louise. ‘Na het interview werd me vanuit de organisatie een coach aangeboden. Dat was goed bedoeld, maar ook veelzeggend. Als je hierover je ervaringen deelt, schuilt het gevaar dat jij als kwetsbaar wordt gezien en misschien hulp kunt gebruiken. Terwijl het in mijn ogen gaat om een cultuuromslag: hoe zorg je ervoor dat minderheden op de werkvloer zich gelijk behandeld voelen?’
Op woensdag 18 december maken we bekend wie van de vijf genomineerden de HvA’er van het Jaar wordt. Dat doen we tijdens de opname van onze podcast in Café Fest, om 17u. Er is beperkte ruimte voor publiek. Wil je aanwezig zijn bij de opname, dan kun je contact met ons opnemen via hvana@hva.nl.
