Taalcolumn | Eer de verhaspeling!
iStock
Van managementtermen tot woordspelingen. HvA-docenten van het blog ikzegookmaarwat.nl nemen je in deze tweewekelijkse column mee in hun verwondering én vermaak over taal. Vandaag: een eerbetoon aan de verhaspeling.
“De consument bevindt zich in grote schalen op socialmediakanalen”, lees ik in het werkstuk van een student. Prachtig! Pure poëzie.
Denkend aan Facebook
zie ik brede socialmediakanalen
vol consumenten in grote schalen
door oneindig laagland gaan.
Waarschijnlijk gaat het hier echter niet om een poging tot poëzie, maar om een verhaspeling. De student haalt twee uitdrukkingen door elkaar: ‘op grote schaal’ en ‘in groten getale’. Of ze kon geen keuze maken. Beide kun je gebruiken om aan te geven dat er veel van iets is. Maar toch is er een subtiel verschil.
Instinker
Bij de uitdrukking ‘in groten getale’ gaat het om veel exemplaren van een soort. Bijvoorbeeld: de klimaatspijbelaars trokken in groten getale naar het Malieveld. De uitdrukking behoort tot de categorie instinkers. We hebben hier met een ouderwetse naamval te maken die de tand des tijds heeft doorstaan. Velen weten wel dat hier iets met een ‘n’ aan de hand is. Maar ja, wat ook alweer? Ze kiezen dan voor grote getalen. Klopt niet helemaal, maar ziet er minder gek uit, want het lijkt best aardig op grote getallen.
‘Een verhaspeling doet ons realiseren dat we bijzondere uitdrukkingen hebben in het Nederlands’
De term schaal kennen we van landkaarten. Op een kaart met grote schaal staan meer details dan op een kaart met een kleine schaal. De uitdrukking ‘op grote schaal’ gebruik je doorgaans voor iets dat niet in afzonderlijke eenheden is op te splitsen. Zo kan de weervrouw melden dat zij op grote schaal mist verwacht in de vroege ochtend.
Eren
Tja, verhaspelingen, je kunt er spottend over doen, anderen erom veroordelen. “Zei je nou dat je je iets beseft? Is dus fout, hè! Je realiseert je iets of je beseft iets. Maar je kunt je dus NOOIT iets beseffen!”
Veel beter is het om verhaspelingen te eren. Ze doen ons realiseren dat we bijzondere uitdrukkingen hebben in het Nederlands. Een fraaie verhaspeling geeft het leven kleur.
Zo schreef een student mij onlangs dat hij ‘na aanloop’ van mijn mail had besloten om het anders aan te pakken. Geweldig. Je ziet die mail peinzend de inbox van de student binnenwandelen. Hij brengt de student lichtelijk in verwarring, maar na een goed gesprek tussen mail en student gaat het roer om. Voldaan begeeft de mail zich huiswaarts.
Leve de verhaspeling!
Een groep HvA-docenten is het brein achter het blog ikzegookmaarwat.nl. Wekelijks wisselen ze de column voor HvanA af. Vandaag was het de beurt aan Paul van der Bijl.
