Twintig uur op papier, tien uur in de praktijk: hoeveel zit je op de HvA nu echt in de klas?
Nina Bakker | Studeren voor het Jakoba Mulderhuis
Hoeveel lesuren krijg je nu écht op de HvA? De contacttijd die opleidingen hun studenten beloven, lijken ze namelijk niet altijd waar te maken. Of studenten dat zelf erg vinden, is een tweede. ‘Maar ik dacht wel toen ik mijn rooster zag: wow, dat zijn weinig uren.’
‘21 contacturen per week? Nee, daar klopt niks van.’ Student Darren van den Berg, dit jaar begonnen aan de studie HBO-ICT, kijkt vreemd op als hij ziet wat de opleiding beweert over de studielast.
‘Misschien is het een foutje en zijn ze het vergeten aan te passen op de website.’
Foutje of niet, het staat er wel: bij HBO-ICT kun je het eerste jaar rekenen op tenminste 21 contacturen per week. Daarnaast besteed je negentien uren aan zelfstudie, zodat je op veertig uur per week uitkomt, zoals een voltijd opleiding verplicht is (zie kader).
Het ding is: Darren zit elke week maar tien uur in de klas, naast drie coachingsuren waarvoor hij online kan inschakelen. ‘Alles bij elkaar opgeteld gaat het om 13 uur en twintig minuten’, rekent de ICT’er snel als hij naar het rooster kijkt. ‘Overigens komt voor die drie uur online coaching vrijwel niemand opdagen. Ik ben meestal de enige die zich dan meldt.’
Het beloofde aantal
Zijn opleidingen van de HvA wel altijd eerlijk als het gaat om de uren die ze studenten beloven? Zie bijvoorbeeld ook de media-opleidingen Communicatie en Creative Business (CO+CB). Eerstejaarsstudenten krijgen er nu zestien contacturen per week, staat op de website. Maar student Freya Huijsen (Communicatie) zegt dat dit aantal niet klopt.
Iedere voltijd opleiding gaat uit van het idee dat je veertig uur per week aan je studie spendeert. Die veertig uur zijn opgebouwd uit contacturen, waaronder online les en coachingsuren, en zelfstudie: de tijd die je aan je huiswerk spendeert.
In totaal zou ieder studiejaar (dat bestaat uit zestig studiepunten) 1680 uur moeten vragen. Dat zijn 42 lesweken, van veertig uur. Dit staat in de Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek (WHW) en gaat uit van Europese richtlijnen.
‘Nee, want we krijgen er maar tien. Vier lessen van twee en een half uur, wel allemaal fysiek op de campus.’ Te weinig? ‘Nou, van studenten bij andere opleidingen hoor ik dat ze geluk hebben als ze acht uur per week les krijgen, dus het valt in die zin wel mee. Maar meer dan tien uren krijgen we niet, bovendien is de helft van de les vaak zelfstudie: je krijgt niet per se les, meer dat de docent een keer langskomt om een vraag te beantwoorden.’
Bij weer andere opleidingen gaat het om kleinere verschillen. Neem HBO-Rechten. Die opleiding biedt studenten tenminste twaalf contacturen per week aan. Eerstejaarsstudent Toba weet dat haar rooster net wat anders laat zien. ‘In het eerste blok had ik acht uur per week les. Nu, in het tweede blok, is er een online les van anderhalf uur bijgekomen. Dus ja, het scheelt niet veel, maar het zijn wel minder dan twaalf uren.’
Regels
Wat verklaart het verschil, en hoe kwalijk is dit? Als opleidingen een beetje met de uren sjoemelen, zijn ze dan in overtreding? Het is niet zo dat je als HvA-student recht hebt op een minimaal aantal lesuren. Niet meer, althans.
‘Studenten denken vaak in klokuren, maar een contactuur is maar vijftig minuten’
In 2017 besloot de HvA de ondergrens van het aantal contacturen namelijk te schrappen. Of een opleiding je voortaan tien uren lesgaf of dubbel zoveel – beide waren voortaan oké; in beide gevallen betaal je evenveel collegegeld. Er was ook een tijd dat de politiek zich nog druk maakte om het aantal lesuren in het onderwijs, inmiddels lijkt het een non-issue.
‘Soms is minder en intensiever contact beter’, was destijds de uitleg van de HvA. De prioriteit moest immers liggen bij de kwaliteit van de lesuren, niet de kwantiteit. Bij de ene studie word je zeker twintig uur op de campus verwacht, bij een andere opleiding amper de helft.
Volgens de Inspectie van het Onderwijs mogen instellingen zelf bepalen hoeveel contacturen ze studenten bieden. Wel dienen opleidingen studenten van de juiste informatie te voorzien, ook als het gaat om de contacttijd per week.
‘Een tijdelijke afwijking van het aantal contacturen is nooit geheel uit te sluiten, maar de instelling heeft wel een inspanningsverplichting om het programma zoals opgenomen in de OER ook daadwerkelijk aan te bieden’, reageert een woordvoerder van de Inspectie. Als een student hier klachten over heeft, kan die deze aankaarten bij de opleiding. ‘Zelf ziet de Inspectie op dit moment geen aanknopingspunten om hier verder onderzoek naar te doen.’
Opleidingen moeten hun studielast echter wel verantwoorden. Bij de media-opleidingen CO+CB is vorig jaar bijvoorbeeld na onderzoek vastgesteld dat de vereiste studielast van veertig uur per week ‘onmogelijk’ kon worden gehaald. De opleidingen kregen een tik op de vingers en dienden de studielast te verhogen.
Kwaliteit boven kwantiteit
De studenten zelf lijkt het aantal lesuren niet zo te boeien. Toba, van HBO-Rechten, legt uit dat negen lesuren in de week wat haar betreft genoeg is. ‘En de kwaliteit van de lessen vind ik prima. Dus of het er nu acht of twaalf zijn, maakt mij niet zo veel uit.’
Bovendien kun je jezelf überhaupt afvragen hoe realistisch het nog is dat een student veertig uur per week aan de studie zit. Freya zegt geen student te kennen voor wie die vlieger opgaat. ‘Zelf spendeer ik alles bij elkaar opgeteld meestal zo’n achttien uren per week aan de opleiding. Een les erbij zou wat mij betreft wel mogen, al is het maar om wat meer feedback op mijn werk te krijgen.’
Darren van HBO-ICT denkt ook dat je beter naar de kwaliteit van de lessen dan het aantal uren kunt kijken. ‘Onze opleiding is nu zo ingericht dat je vooral zelf thuis aan de slag moet. Wat ik zelf overigens wel een prima manier van werken vind.’ Als student heb je het immers druk zat. ‘Het is wel ideaal in de zin dat je een opleiding heel goed kunt combineren met de rest van je leven’, aldus Darren. ‘Maar ik moet wel zeggen dat ik wat meer uren had verwacht. Toen ik mijn rooster voor het eerst zag, dacht ik wel: wow, dat is weinig.’
Uitleg opleidingen
De opleidingen die in dit artikel verschijnen, hebben zo hun eigen verklaring voor het verschil in beloofde en waargemaakte uren.
Volgens het management van HBO-ICT gaat het inderdaad om een foutje: vorig jaar kregen de studenten nog 21 uur les, dit jaar minder. Het aantal uren is verminderd om lesdagen efficiënter in te kunnen delen en niet te lang te laten duren, en vanwege een krappere begroting, aldus opleidingsmanager Jorien Schreuder. Inmiddels is het aangepast op de website.
‘Het schoolse is er wat vanaf in het hbo; ‘‘ouderwetse’’ lessen heb je bij ons überhaupt niet echt meer’
Bij de opleiding Communicatie is het aantal uren ook aangepast naar aanleiding van de vragen van HvanA: er staat nu dat je twaalf contacturen per week krijgt, het aantal uren zelfstudie is verhoogd naar 28. ‘Overigens krijgen studenten misschien nog wel meer contacturen per week, als je alle coaching naast het rooster nog meerekent’, vertelt opleidingsmanager Zeger Stinis. De opleiding rekent vijftig minuten lestijd overigens als een contactuur. Waarom er op die manier gerekend wordt, weet Stinis niet precies.
De opleiding HBO-Rechten zegt hetzelfde: contacturen zijn uren van vijftig minuten. ‘Studenten denken vaak in klokuren. De twaalf contacturen per week komen feitelijk overeen met tien klokuren’, volgens opleidingsmanager Mohamed El Gartit. Dat studenten soms toch minder uren krijgen, kan te maken hebben met ziekte of een ‘‘flexibele’’ invulling van de contacttijd.
Dat de lesdagen de afgelopen jaren steeds korter zijn geworden? Dat past bij het moderne onderwijs, denkt Darren. ‘Het schoolse is er wat vanaf in het hbo; ‘‘ouderwetse’’ lessen heb je überhaupt niet echt meer. Soms heb je daardoor wel een beetje het gevoel alsof je vooral naar de HvA komt om je papiertje te halen, of desnoods wat te kletsen met elkaar. Of dát de beste manier van onderwijs is, ja, daar kun je wel een discussie over voeren.’
De volledige naam van Toba is bekend bij de redactie van HvanA.
