Lector Lea den Broeder ontwerpt het Nederland van de 1,5 meter
Allard1 (via iStock)
Nu de coronacrisis voortduurt rijst de vraag: hoe verdeel je de ruimte in dichtbevolkt en bebouwd Nederland? HvA-lector Lea den Broeder zit in de Corona Gedragsunit en adviseert het RIVM daarover.
Lea den Broeder stond op Koningsdag in de rij voor een oranjetompouce bij de bakker. Toen iedereen netjes in een vak stond te wachten, kwam de bakker naar buiten met zijn lange ovenschep. Vanaf de schep bood hij alle wachtenden met een brede lach een koekje aan. Dat speelse, dat is precies hoe de HvA-lector Gezondheid en Omgeving het nieuwe normaal graag zou zien.
De Corona Gedragsunit is een onderzoeks- en adviesgroep binnen het RIVM. Zij adviseren vanuit de gedragswetenschap hoe je mensen kunt helpen het nieuwe gedrag, zoals anderhalve meter afstand houden, niezen in de elleboog en vaak de handen wassen, vol te houden. Dat is nu belangrijk in de coronacrisis, omdat de aandacht verschuift van het virus indammen naar samenleven met het virus. HvA-lector Reint Jan Renes is ook lid.
Lea, wat ga jij precies doen voor de Corona Gedragsunit?
‘Ik richt mij op het optimaal indelen van de openbare ruimte op de anderhalvemetersamenleving, om mensen te helpen het nieuwe gedrag vol te houden. Het is ook mijn taak om in kaart te brengen wat voor gedragswetenschappelijk onderzoek er in Nederland wordt gedaan. Het Trimbos Instituut onderzoekt bijvoorbeeld de effecten van de coronacrisis op alcohol- en drugsgebruik onder studenten. De uitkomsten daarvan kunnen onder andere helpen de openbare ruimte anders in te delen.’
‘Kijken naar gedrag is belangrijk nu de maatregelen worden versoepeld. Straks gaan de terrassen weer open, en mensen krijgen meer vrijheden. We zijn gegaan van ‘blijf thuis’ naar ‘ga niet naar drukke plekken’. Maar wat is ‘druk’?’
Vakken om in te staan, looproutes. Er gebeurt al heel veel op straat. Wat moet er anders?
‘Het valt mij op dat er nu vooral nog heel veel moet. Je móet je handen desinfecteren en je móet in een vak wachten. Om het vol te gaan houden kunnen we de openbare ruimte speelser en leuker maken.’
‘De cirkels die in sommige parken op het gras zijn gespoten zijn een goed voorbeeld. Je gebiedt mensen niets, maar helpt ze een handje. Daarnaast kun je bijvoorbeeld ook de bankjes vervangen door losse zitjes op anderhalve meter afstand, zodat groepen toch samen kunnen komen. En misschien kunnen kunstenaars die ontwerpen of versieren?’
‘Ik houd daarbij de Efteling een beetje in gedachten. Als je daar moet wachten, wat mensen als negatief ervaren, word je vermaakt met muziek of mooie dingen om naar te kijken. Zo kun je ook het nieuwe normaal zien. Mensen met iets positiefs afleiden van de negatieve anderhalvemetersamenleving.’
‘Ik zie ook een grote rol voor technologie weggelegd. Een soort Google Maps voor de openbare ruimte. Die jou de rustigste looproute voorstelt of realtime laat zien hoe druk het in jouw favoriete café of dichtstbijzijnde supermarkt is.’
Mark Rutte richtte zich in zijn vorige persconferentie op jongeren, waarvoor het binnenblijven zwaar is en de crisis grotere gevolgen heeft. Zouden zij geen prioriteit moeten krijgen in de openbare ruimte?
‘Ik begrijp die gedachte. Je wil als jongere verliefd worden, daten en uit je dak kunnen gaan. Jongeren komen meer bij elkaar in de openbare ruimte dan ouderen.’
‘Ik zie een Google Maps voor me die de rustigste route naar de supermarkt laat zien’
‘Tegelijkertijd zijn ook jongeren kwetsbaar. Als jij een verkeersongeluk krijgt en de ic’s liggen vol met coronapatiënten, is dat ook heel problematisch. Buiten komen is voor iedereen belangrijk, en leeftijdsdiscriminatie is dan niet wenselijk. Ik zie zelf meer in het anders indelen van de openbare ruimte. Bijvoorbeeld door autoluwe zones in te stellen, zodat voetgangs en fietsers, jong én oud, een deel van de weg kunnen gebruiken en meer ruimte hebben.’
‘Wat we uit gedragswetenschap weten en tijdens corona in ons voordeel werkt: mensen wennen op een gegeven moment aan een nieuwe situatie. Het was eerst heel vreemd om anderen geen hand meer te geven, maar nu komt het al niet meer in je op. Al zal die afstand met familie en goede vrienden echt moeilijk houdbaar zijn. Mensen kruipen toch graag naar elkaar toe.’
