Deze lector weet alles over festivals: ‘Broodje vlees nog altijd het populairst’
Pexels/Wendy Wei
Het broodje vlees is het populairste gerecht op festivals. Jaarlijks worden er meer dan vierhonderd filmprijzen uitgereikt. En: de meest geboekte festivalartiest is dj Paul Elstak. Lector Harry van Vliet heeft zonder twijfel de leukste feitjes op verjaardagsfeesten– én is de man achter de jaarlijkse Festivalatlas.
Wie wat wil weten over festivals in Nederland kan z’n hart ophalen in de Festivalatlas: een gratis (online) boekwerk met cijfers, analyses en allerlei andere inzichten over muziek-, film-, food-, en kunstfestivals. Initiatiefnemer is Harry van Vliet, lector Crossmedia bij de HvA. Dit jaar is de derde editie uitgekomen.
‘Festivalbeleving laat zich ingewikkelder verklaren dan het heelal’
Waarom moest deze atlas er aanvankelijk komen?
‘Festivals hebben een belangrijke plek in onze vrijetijdsbesteding, maar toch was er lange tijd weinig data over bekend. Althans, geen data die gestructureerd op één plek gratis beschikbaar werd gesteld voor bijvoorbeeld het onderwijs, onderzoekers of de pers. Met deze atlas kunnen we die groepen bedienen met jaarlijks geactualiseerde data.’
Hoe doen jullie onderzoek?
‘Ons team bestaat in ieder geval uit twee mensen en maximaal uit zeven. We hebben niet genoeg menskracht om alle festivals fysiek te bezoeken. Het meeste onderzoek doen we online. Een deel kan geautomatiseerd via sociale media, maar veel van ons onderzoek is nog ouderwets handwerk. Zodra een aankondiging van een festival online komt, analyseren we onder meer de line-up, de blokkenschema’s, turven we het aantal en soorten foodtrucks en delen we het festival in op de juiste categorie.’
Ben jij zelf een festivalganger?
‘Haha, die vraag krijg ik altijd. Maar nee, niet echt. Van huis uit ben ik psycholoog en film- en televisiewetenschapper, en cultuur is een rode draad door mijn CV. Maar het is niet zo dat ik helemaal niets heb met het onderwerp. Het is mooi om te zien hoe festivals binnen een paar dagen een geheel eigen wereld kunnen creëeren. Een soort vrijplaats waar andere regels gelden. Die beleving is interessant om te onderzoeken. Tja, iemand die zwarte gaten bestudeert hoeft er ook niet naartoe om het goed te kunnen onderzoeken.’
Als je toch op een festival belandt, kun je er dan van genieten of kruip je volledig in je rol als onderzoeker?
‘Nou, ik woon in Deventer en daar vinden aardig wat festivals plaats. Als ik dan over zo’n terrein loop dan kijk ik wel welke foodtrucks er zijn en of die in mijn database staan. Maar ik ben ook niet helemaal gedeformeerd, hoor. Ik kan zeker genieten van een mooi optreden zonder aan mijn werk te denken.’
Wat is het geheim van een goed festival?
‘Dat is nog altijd een lastige vraag. De één zweert bij sfeer, de ander bij programmering. Toch zijn sommige festivals al uitverkocht voordat de line-up bekend is gemaakt. We proberen dat te onderzoeken door aannames hierover bij organisatoren bloot te leggen en die dan te vergelijken met de data die wij verzamelen.’
Hoe nieuw is de line-up van festivals ten opzichte van voorgaande jaren? Uit de innovatie-index hieronder blijkt dat Down the Rabbit Hole de minste herhaling kent en Harmony of Hardcore de meeste herhaling.
Bestaat er dan echt geen formule?
‘Als onderzoeker koppel ik daar het liefst ook een soort E = mc2 aan, maar ik zeg wel eens dat festivalbeleving zich ingewikkelder laat verklaren dan het heelal. Waarom? Omdat het om mensen gaat. Iemand kan een waardeloos festival als geweldig ervaren, puur omdat-ie daar de liefde van z’n leven is tegengekomen. Ook het grote aantal en het verschil tussen de festivals maakt het lastig om er een allesbepalende formule aan te koppelen.’
Wat is het grootste misverstand over festivals?
‘Ik stoor me er wel eens aan als media op basis van anekdotes van een paar bronnen concluderen dat veganistisch en vegetarisch eten een énorme trend is op festivals. Ja, er is meer aanbod op dat gebied, maar dat gaat om een heel klein percentage van het totale aanbod. Het broodje vlees staat nog steeds op nummer één, met daaropvolgend producten als spareribs, poffertjes en churros. Grappig feitje trouwens: festivals in Gelderland hebben het grootste aanbod broodjes vlees.’
Festivals lijken misschien een trend van de afgelopen tien jaar, maar je ouders konden er waarschijnlijk ook wat van. Kijk maar naar deze beelden van het Kralingen Festival in 1970 in Rotterdam: de Europese variant van het bekende Amerikaanse Woodstock.
Naar welke resultaten in de atlas keek je met gefronste wenkbrauwen?
‘Ik heb me verwonderd over het aantal filmprijzen in Nederland. Dat zijn er meer dan vierhonderd. Je zou als filmmaker bijna je best moeten doen om géén prijs te winnen. Verder blijft het interessant om de gegevens over al die festivals naast elkaar te zien. Daardoor vallen patronen op. Filmfestivals vinden bijvoorbeeld voornamelijk in het voor- en najaar plaats. Muziekfestivals over een brede periode in de zomer en foodfestivals concentreren zich op de zomermaanden.’
Het aantal festivals is in twee jaar met ruim tien procent afgenomen. Je verklaart dat door strenger beleid vanuit gemeenten. Hoe ziet de toekomst er voor festivals uit?
‘Omdat we in ons onderzoek terugblikken, is het lastig om te zeggen of die daling doorzet. Toch kan ik me voorstellen dat festivals de aankomende tijd nog niet af zijn van streng beleid. Vijf à zes jaar geleden werden festivals gezien als een goede manier om een stad op de kaart te zetten. Tegenwoordig laten bewoners meer van zich horen. Dat zie je natuurlijk goed in Amsterdam. En deze stad speelt een belangrijke rol in het landelijke festivalbeeld. Als het aantal festivals daar afneemt, zie je dat meteen terug in de landelijke cijfers.’
Wat kunnen studenten betekenen voor jullie onderzoek?
‘We kunnen studenten goed gebruiken bij ons onderzoek. Ook kunnen ze de minor Festivals volgen, als ze zich hier verder in willen specialiseren. Ze kunnen het lectoraat benaderen voor allerlei soorten vragen. Zo kunnen we helpen bij hun deelonderzoeken en hebben we natuurlijk allerlei data beschikbaar.’
